Adaylar
Üniversiteleri Neye Göre ve Ne Zaman Seçiyor?
Türkiye’de 2012-2013 öğretim yılı ve sonrasında, sayıları 80’e yaklaşan
vakıf üniversiteleri ve 103 devlet üniversitesi, kontenjanlarını doldurma ve öğrenci
bulma konusunda ciddi rekabet yaşamaya başlayacak gibi görünüyor. Bu rekabet,
akılcı, araştırma sonuçlarına dayalı, doğru tanıtım ve pazarlama stratejileri
oluşturmayı da kaçınılmaz kılıyor.
2012-2013 |
İSTANBUL |
DİĞER İLLER |
TÜM |
DEVLET |
9 |
94 |
103 |
VAKIF |
37 |
28 |
65 |
VAKIF MYO |
5 |
2 |
7 |
KKTC |
|
7 |
7 |
TOPLAM |
51 |
133 |
182 |
Üniversitelerin, adaylara kendilerini doğru aktarabilmeleri için, adaylarla
ilgili doğru verilere, sağlıklı analizlere gereksinimleri var.
İKSara, 2011’de bu ihtiyaca cevap vermek amacıyla bir araştırma
gerçekleştirdi.
Aynı araştırma, 2012’de iki aşama olarak planlandı. “Tercih Öncesi” dönem
Mayıs-2012 ve “Tercih Dönemi” Haziran-2012 olarak planlanan araştırmanın,
tercih öncesi dönemi tüm çalışmaları tamamlandı ve araştırma raporlaştırılarak,
abone olan üniversitelere ulaştırıldı.
Haziran-2012 Tercih Dönemi araştırması için ise genel soru hazırlıkları
bitirildi. Abone üniversitelerden gelecek “özel sorular” bekleniyor. 15-30
Haziran 2012’de saha çalışması, 2 Temmuz 2012’de de raporlaştırma işlemi bitmiş
olacak.
Bu araştırma ile amaçlanan,
1.
2012 üniversite
adaylarının üniversite tercihlerini belirleyen faktörler nelerdir?
2.
2012 üniversite
adayları en çok hangi üniversitelere rağbet gösteriyor?
3.
2012 üniversite
adaylarının üniversitelerden beklentileri nelerdir?
4.
2012 üniversite
adaylarına ulaşmak için en etkili iletişim araçları nelerdir ve bu araçlarda
hangi temalar adaylar üzerinde daha kalıcı izlenim bırakmaktadır?
5.
Yukarıdaki
sorulara ek olarak, eğitim sektöründe kritik önem arz eden 3 faktör de
değerlendirmeye tabi tutulacaktır:
a) Aday Demografisi: Adayın yaşı, eğitim ve başarı seviyesi, lisesi ve puan türü
b) Aile Sosyo-ekonomik Yapısı: Ailenin gelir seviyesi, eğitim durumu, çocuk
sayısı vb.
c) Coğrafi faktörler İKSara’nın kurduğu GPS altyapısı sayesinde
toplanan her bir verinin bölgesel dağılımı
gibi kategorilerde adayların analizlerini yaparak, üniversitelere sunmak ve üniversitelerin
tanıtım-pazarlama stratejilerine ışık tutmak.
Araştırma, 81 ilde, 2012-YGS/LYS adayları
arasından, 81 ili coğrafi ve demografik olarak temsil eden 2700 adayla,
tabakalı rassal örnekleme tekniği ile seçilerek yapılıyor.
ADAY TÜRÜ |
YGS-2012 |
YGS-2011 |
||
SAYI |
% |
SAYI |
% |
|
Yalnız Sınavsız
Geçiş İçin Başvuran |
57.744 |
2,96 |
67.397 |
3,83 |
YGS'ye Giriş İçin
Başvuran |
1.895.479 |
97,04 |
1.692.144 |
96,17 |
Başvuran Tüm |
1.953.223 |
|
1.759.541 |
|
YGS'ye Giren |
1.837.737 |
96,95 |
1.648.635 |
97,43 |
Girmeyen |
57.742 |
3,05 |
43.509 |
2,57 |
Sınavı Geçerli
Olan |
1.837.344 |
99,98 |
1.648.240 |
99,98 |
Puanı
Hesaplanamayan |
50.805 |
2,77 |
38.269 |
2,32 |
Puanı Hesaplanan |
1.786.539 |
97,23 |
1.609.971 |
97,68 |
< 140 Puan
Alan |
187.587 |
10,50 |
126.061 |
7,83 |
> 140 Puan
Alan |
1.598.952 |
89,50 |
1.483.910 |
92,17 |
140 -180 Arası
Puan Alan |
287.633 |
16,10 |
202.373 |
12,57 |
> 180 Puan
Alan |
1.311.320 |
73,40 |
1.281.537 |
79,60 |
< 180 Puan
Alan |
475.219 |
26,60 |
328.434 |
20,40 |
LYS Başvuran |
871.313 |
66,45 |
855.000 |
66,72 |
Başvurmayan |
440.007 |
33,55 |
426.537 |
33,28 |
LYS BAŞVURAN |
2012 |
% |
2011 |
% |
LYS-1 |
619.133 |
71,06 |
625.204 |
69,86 |
LYS-2 |
308.702 |
35,43 |
293.791 |
32,83 |
LYS-3 |
666.163 |
76,46 |
681.091 |
76,10 |
LYS-4 |
385.659 |
44,26 |
378.048 |
42,24 |
LYS-5 |
49.543 |
5,69 |
41.731 |
4,66 |
TOPLAM ADAY SAYISI |
871.313 |
66,45 |
895.000 |
69,84 |
Araştırmada, Dr.
Çağdaş Şirin, Araştırma Direktörü, Doç. Dr. Selçuk Şirin, New York Üniversitesi, Yard. Doç. Dr. Ayşen Köse, Yeditepe Üniversitesi, Doç. Dr. Can Erbil, Brendeis
University, Dr. Lauren Rogers, The City University of New York, Oktay Aydın,
Projeler Danışmanı, Ali Koç Projeler Danışmanı, Yeliz Düşkün, Proje
Koordinatörü gibi birçok ulusal ve uluslararası akademisyen uzman kadro olarak
yer alıyor.
Örneklem, cinsiyet, baba eğitimi, ikamet, okul
türü, puan türü analizlerine olanak sağlayacak dağılıma sahip.
Cinsiyet
Okul Türü
Baba Eğitim Düzeyi
Aile Gelir Düzeyi
Veriler, yüz yüze görüşme tekniği ile, 81 ilde,
aynı zaman diliminde toplanıyor.
Uygulama, İKSara Veri Analiz Araştırma’nın uluslararası
araştırma tecrübesi olan uzman kadro ve 81 ilde yerleşik tam zamanlı saha
ekibince yapılıyor. Uygulamada, GPS’e dayalı el bilgisayarları ve akıllı kalem
DigiPen teknolojisi kullanılıyor. Böylece, 81 ilin tamamında aynı anda yüz yüze
veri toplama olanağı oluyor. Türkiye’de yalnızca İKSara tarafından kullanılan
GPS’e dayalı veri toplama sistemi ile her bir verinin giriş noktasına ait GPS
koordinatları otomatik olarak veri ile birlikte sisteme yükleniyor. Anketörlerin
bu bilgilere müdahale olanağı olmuyor.
Bu sayede, birden fazla anketin tek bir noktada
(“masa başında”) girilmesinin önüne de geçilmiş oluyor. Anket giriş
noktalarının GPS koordinatları ve Türkiye haritası üzerindeki dağılımı,
grafiksel ve istatistiksel olarak ayrıca abone üniversitelere sunuluyor. Veri
girişinden kaynaklanan hatalar en aza indirgeniyor ve araştırma süreci boyunca üniversitelere
diledikleri anda internet veri tabanı aracılığıyla sahanın haritası sunulabiliyor.
Araştırma
sonucunda bir rapor hazırlanıyor.
Genel Rapor,
1.
Tercih
Analizi
2.
İtibar
Analizi
ü
2012
adaylarının en çok rağbet ettiği 20 üniversite hangileridir?
ü
2012
adaylarının en çok rağbet ettiği üniversitelerin, devlet-vakıf ve
yeni-yerleşik ayrımında ilk 20'ye girenleri hangileridir?
ü
Demografik,
sosyo-ekonomik ve coğrafi faktörlere göre 2012 adaylarının en çok rağbet
ettiği ilk 20 üniversite hangileridir?
3. Beklenti Analizi
4. Medya Etkinlik Analizi
analizlerinden oluşuyor.
Özel soru ile araştırmada ek sorularla yer alan
üniversitelere ayrıca, “Üniversiteye Özel Rapor” sunuluyor.
Üniversiteye Özel Rapor, Kuruma özel soruların istatistikî dökümü ve Kuruma
özel soruların birbirleri ile çaprazlama analizi gibi iki bölümden oluşuyor.
Araştırma abone olan üniversitelere, adaylarla ilgili çok ayrıntılı bir
analiz, rapor sunuyor.
Üniversiteler, adayların en çok hangi dönem tercihlerini yaptıklarını,
tercihlerini yaparken en çok kimlere danıştıklarını ve kimlerden
etkilendiklerini en ince detayına kadar görebiliyorlar. Ayrıca, adayların
üniversite tercih kararlarını ne zaman verdiklerini, ideal bir üniversite
derken neyi kastettiklerini, üniversitelerden neler beklediklerini de
öğrenebiliyor, üniversiteler.
Üniversiteler, adayların gönlündeki devlet-vakıf birlikte ve ayrı ayrı
üniversite sıralamalarını da görmüş oluyorlar. Adayların bu süreçte hangi medya
kanallarını, yazılı mı görsel mi internet mecralarını mı kullandıkları da
saptanıyor. Hangi eğitim televizyon programlarını izledikleri, hangi eğitim yazarlarını
okudukları ve en çok kimlerden etkilendikleri de ortaya konuyor, bu
araştırmalarda.
Araştırmada ayrıca, bölge, şehir, okul türü, okul alanı, puan türü, başarı
düzeyi gibi birçok ölçüte göre de kırılımlar yapılabiliyor. En çok hangi
şehirden vakıf üniversitesi tercih ediliyor? Başarılı öğrenciler tercihlerinde
nelere dikkat ediyor. Anadolu liseleri mezunları üniversiteden neler bekliyor?
Özel lise öğrencilerinin vakıf üniversiteleri sıralamaları nasıl? Gibi yüzlerce
soru cevap buluyor.
Gerisi artık, bu verilerle doğru bir tanıtım ve pazarlama stratejisi
oluşturması gereken üniversitelere kalıyor.
Araştırma Sonuçları:
ü Hangi
Üniversiteleri Tercih Edeceğinize Ne Zaman Karar Verdiniz?
Adayların çoğunluğu tercih kararını “lise sonun
başında” vermiş oluyor.
ü Üniversiteler ve
bölümlerle ilgili bilgilere ulaşmak için en sık kullandığınız iletişim kanala
hangileridir?
Adayların çoğunluğu üniversite ve bölümlerle ilgili
bilgilere en çok “üniversitelerin kendi web sitelerinden” ve “(facebook-twitter
gibi) sosyal mecralardan” ulaştıklarını söylüyorlar.
ü Üniversiteler ve
bölümlerle ilgili tercihlerinizde en çok kimlere danışıyor ve en çok kimlerden
etkileniyorsunuz?
Adayların çoğunluğu üniversite ve bölümlerle ilgili
en çok “ailelerine” ve “dershane psikolojik danışman ve rehberlik uzmanlarına”
danıştıklarını ve en çok onlardan etkilendiklerini söylüyorlar.
ü Üniversiteler ve
bölümlerle ilgili tercihlerinizde en çok etkili olan faktörler nelerdir?
Anadolu liseli adayların çoğunluğu üniversite ve
bölümlerle ilgili en çok “mezuniyet sonrası iş olanaklarına” ve “bulunduğu
şehre” baktıklarını söylüyorlar.
ü Üniversiteler ve
bölümlerle ilgili tercihlerinizde en çok etkili olan faktörler nelerdir?
Fen liseli adayların çoğunluğu üniversite ve
bölümlerle ilgili en çok “mezuniyet sonrası iş olanaklarına” ve “yurt dışı
bağlantılarına” baktıklarını söylüyorlar.
ü Üniversiteler ve
bölümlerle ilgili tercihlerinizde en çok etkili olan faktörler nelerdir?
Genel liseli adayların çoğunluğu üniversite ve
bölümlerle ilgili en çok “mezuniyet sonrası iş olanaklarına” ve “burs
olanaklarına” baktıklarını söylüyorlar.
ü Üniversiteler ve
bölümlerle ilgili tercihlerinizde en çok etkili olan faktörler nelerdir?
Özel
liseli adayların çoğunluğu üniversite ve bölümlerle ilgili en çok “akademik
kadroya” ve “sosyal-kültürel etkinliklere” baktıklarını söylüyorlar.
Görüşler:
Doç.Dr. Selçuk Şirin, New York Üniversitesi
· 1-
Neden böyle bir araştırmaya gerek duydunuz?
Türkiye'deki en dinamik pazarlardan biri yükseköğretim
sektörüdür. Her yıl 1 milyon dolayında aday 170 dolayında üniversiteden birine
girmek için seçim yapıyor. Peki, adaylar bu seçimi ne zaman yapıyor, hangi
kriterleri dikkate alarak yapıyor? Adayların üniversite tercihinde en etkili
olan kişiler kimler? Adaylara ulaşmak için en etkin medya nedir? İKSARA
Üniversite Omnibus'ı bu sorulara yanıt vermek için başladık. İlkini geçtiğimiz
yıl gerçekleştirdiğimiz bu araştırma sektörel bazda dileyen herkesin abone
olarak katılabileceği bir müşterek saha araştırma platformudur. Her yıl iki
defa gerçekleştirilen araştırmanın ilki Tercih öncesi diğeri de Tercih
döneminde tamamlanarak abone olan kuruluşlara teslim edilmektedir.
· 2-
Araştırmanın dayandığı temel mantık nedir?
Araştırmamızın dayandığı temel mantık veri olmadan
alınan her kararın gereksiz bir ek risk içerdiğidir. Yöneticilerin birincil işi
risk almaktır. Biz de bu süreçte yöneticilere sahadan ihtiyaç duydukları kritik
bilgileri hızlı bir güvenilir bir şekilde sunmak için 81 bir ilde organize
olduk. Sonuçta tercih yapacak adaylar orada duruyor. Doğru sorularla, doğru bir
metodolojik yaklaşımla adayların hangi üniversiteyi nasıl algıladığını, bu
kanaatin nasıl oluştuğunu, hangi koşullarda bu kanaatin değiştirilebileceğini
öllçmek mümkün. Tercih bir anlamıyla seçim ve İKSARA Omnibus'ın temel amacı da
bu seçimin röntgenini çekmek neden ve sonuçlarını ortaya koymak.
· 3-
Kime hizmet edecek bu araştırma?
Araştırmamız veriye dayalı karar verme kültürünü
geliştirmek için atılmış bir adımdır. İKSARA'da bizim geliştirdiğim yönetici
profillerine göre her sektörde 3 farklı yönetici olduğunu biliyoruz. Bunlar
sırasıyla sadece karizmayla işi götüren yöneticiler ki bunların kendilerinden
başka dinledikleri kimse yoktur, diğeri her şeyi uzmanlar bırakan yöneticiler
ki bunların da pek veriyle sahayla işi olmaz. Üçüncü ve bizce en etkili
yönetici profili ise hem karizmaya sahip hem gerektiğinde uzmanlara danışan ama
mutlaka attığı her adımı veriyle ölçen bizim veriye dayalı lider dediğimiz
profil. İKSARA Omnibus işte bu mantıkla hareket eden yöneticiler için
planlanmış bir pazar saha araştırmasıdır. Özellikle dinamik pazarlarda karar
veren yöneticilerin müşterinin talep beklenti ve yönelimlerini dikkate almadan
uzun vadeli başarılı olmaları mümkün değildir. Biz sahadan topladığımız
güvenilir ve stratejik değeri yüksek verilerle vizyon sahibi yöneticilere bir
anlamda asistanlık yapmak için kendimizi konumlandırdık.
Doç. Dr. Çağdaş Şirin
· 1-
Üni-Aday nasıl etkilenecek sonuçlardan?
Kurduğumuz sistemle üniversite adaylarına
üniversitelerden ne beklediklerini, hangi hizmetleri daha çok talep ettiklerini
soruyoruz. Sonra da bu bilgileri üniversite yöneticilerine sunuyoruz. Bir
anlamda üniversitelerin kendilerini değişen öğrenci taleplerine yeniden
organize etmelerine katkıda bulunduğumuzu düşünüyoruz. Tıpkı nabız
yoklamalarında olduğu gibi bir anlamda aşağıdan yukarı bilgi akışını
hızlandırdığımız düşünüyoruz.
· 2-
Ne tür analizler ortaya koymayı amaçladınız?
İKSARA Omnıbus'a abone olan kurumlara iki ayrı rapor
sunuyoruz. Birinci raporda genel sorular ikinci raporda da her üniversitenin
kendisin hazırladığı soruların analizini sunuyoruz. İkinci bölüm sadece sözleşmeli
olduğumuz kurumlara sunuluyor. Bir üniversite kendisiyle ilgili özel önem
arzeden soruları bu şekilde sisteme dahil edebiliyor. Analizlerimiz her bir
sorunun genel sonucunun çok ötesinde detay çaprazlamalardan oluşmaktadır.
Örneğin adayların ne zaman karar verdiği sorusuna Türkiye çapında 81 ildeki
katılmıcıların nasıl karar verdiği önemli bir sonuç ancak pek çok üniversite
için bunun tek başına bir anlamı yok. Dolayısıyla biz her bir sonucu her
üniversitenin talep ettiği kriterlere göre analiz ediyoruz.
· 3-
Burdan yayımlanmayan ve abonelere verdiğiniz raporda başka hangi alt katmanlar
var?
İlk olarak lise türüne göre, başarı sıralamasına göre
ve puan türüne göre demografik bir analiz sunuyoruz çünkü örneğin özel lise
mezunuyla genel lise mezunu arasında çok fark var. Ya da ilk 10 bindeki bir
adayla 100bin sonrası aday arasında çok fark var. İkinci olarak sonuçları
ailenin gelir seviyesine ve vakıf tercih edip etmeyeceği verisine göre analiz
ediyoruz zira gelir seviyesi okul tercihini önemli ölçüde etkiliyor. Son olarak
tüm verileri her çeşitli coğrafi bölgelere göre ayrıntılyoruz çünkü İstanbul'da
okumak isteyen öğrencilerin beklentileri Ankara'da okumak isteyen öğrencilerin
beklentilerinden farklı.
Uzm. Psi. Dan. Oktay Aydın
Hem devlet hem vakıf (halk arasında
özel) üniversiteler, her tercih döneminde, kendilerini adaylara aktarmak,
olumlu yanlarını ortaya koyarak kontenjanlarını doldurmak ve mümkünse YGS/LYS
başarısı yüksek adayları üniversitelerine kazandırmak için kıyasıya bir tanıtım
ve pazarlama çalışmasına giriyor.
Etkin tanıtım ve pazarlama stratejisinde
esas olan öncelikle bir üniversitenin kendi “SWOT” analizini yaparak, güçlü,
zayıf yanlarını, fırsatlarını ve tehditlerini ortaya koyabilmesidir. İkinci
olarak belki de SWOT’la atbaşı olarak nasıl bir öğrenci kitlesi hedefliyor ve
bu hedef-kitle nasıl düşünüyor, nasıl davranıyor, nasıl karar veriyor.
Bu verilere sahip olmak, bir
üniversiteyi tanıtım ve pazarlama parasal gücünü, insan gücünü ve zamanını en
etkili kullanmasını sağlayacak ve en az girdi ile en fazla çıktıyı almasının
kapılarını açacaktır.
Bu araştırma, üniversitelere eşsiz
fırsatlar ve bilgiler sunuyor. Bir aday üniversite ve bölüm tercihini ne zaman
yapıyor? Bu sorunun cevabı, tanıtım ve pazarlama etkinliklerinin ne zaman yoğunlaşması
gerektiğini de cevabı aynı zamanda. Adayın tercihlerinde kimlere danıştığını ve
kimlerden etkilendiğini bilmek de, aday dışında kimlere ve ne oranda tanıtım ve
pazarlama yapılacağının bir işareti oluyor. Adayın tercihlerini yaparken hangi
iletişim kanallarından yararlandığını bilen üniversiteler, doğru yerde doğru
zamanda yer alarak kısıtlı bütçelerini etkin kullanabilme olanağına sahip
oluyor.
Adayların bir üniversiteden ne
beklediklerini bilmek, hem kısa vadede tanıtımda ve pazarlamada nelerin öne
çıkarılması gerektiğini söylüyor üniversitelere, hem de orta ve uzun vadede,
üniversitenin genel stratejisine de yöne veriyor.
Buna benzer, bilimsel ve güvenilir
sonuçlarla üniversiteler kendilerini doğru adaylara, doğru mecralarda ve doğru
yöntemlerle daha etkin anlatıyor.
Adaylar da kendilerine uygun mesajların
yer aldığı kendi mecralarında gerek duydukları bilgilere daha hızlı daha etkin
ve daha doğru ulaşmış oluyorlar. Bu da tercihlerinin daha sağlıklı olmasını
sağlar ve tekrar tekrar sınavlara girmenin de önüne geçmiş oluyor.
ÖĞRENİM DURUMU |
YGS-2012 |
YGS-2011 |
||
SAYI |
% |
SAYI |
% |
|
Lise Son |
762.852 |
42,70 |
725.775 |
45,08 |
Mezun |
558.651 |
31,27 |
497.964 |
30,93 |
Üniversite Öğrencisi |
329.438 |
18,44 |
278.203 |
17,28 |
Üniversite Mezunu |
83.253 |
4,66 |
63.594 |
3,95 |
Diğer |
52.346 |
2,93 |
44.435 |
2,76 |
Puanı Hesaplanan Toplam Aday
Sayısı |
1.786.539 |
|
1.609.971 |
|