---

---

Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı’nın dershanelerin kapatılacağı yönündeki açıklamalarının ardından dershanelerde çalışan binlerce personel ve öğretmenin ne olacağı merak ediliyor. 100 binden fazla çalışanı ve Türkiye ekonomisinde önemli bir yere sahip olan dershanelerin kapatılması sektörü nasıl etkileyecek? Dershaneler nasıl kapatılacak? Tüm bu sorular belirsizliğini korurken dünyada özel ders ve dershanecilik nasıl işliyor? İşte yanıtı...

Eğitimtercihi- Türkiye’de özel dershaneler sistem dışında bırakıldığında;

-4000 kurum yatırımı, ortakları ile yaklaşık 20.000 yatırımcının yatırımı hiçe sayılacak,

-4.000 dershane binası, 60.000 derslik, 800.000 öğrenci sırası ve diğer dershane donanımları (bilgisayar, masa, dolap vb.) yani yatırımcıları teşvik için her türlü alternatiften yararlanmaya çalıştığımız dönemde toplam 1 milyar liralık yatırım atıl olacak,

-100.000 kişi işsiz kalacak, aileleriyle birlikte 300.000 kişinin gelir kaynağı elinden alınacak,

-Devlet, 4000 dershaneden elde ettiği önemli bir vergi gelirinden vazgeçmiş olacaktır.

- Orta ve alt gelir grubundaki ailelerin çocukları özel ders alma, üst öğrenim kurumlarına geçişte fırsat yakalama olanağından yoksun kalacağı için eğitim öğretimdeki fırsat eşitsizliği daha da artacaktır.

Dünyada Özel Ders ve Dershanecilik

Özel dershaneler, sadece ülkemize özgü değildir. Dünyanın birçok ülkesinde, taşıdıkları işlevleri bakımından ülkemizdeki özel dershanelere benzer yapılanmalar vardır.

Dershanelerde yürütülen eğitim-öğretim faaliyetleri bazı ülkelerde de bizdeki gibi kurumsal yapılanmalar içinde olmasa da bire bir veya grup halinde özel ders alma biçimiyle yapılmaktadır.

Özel ders ve dershaneciliğin çok yaygın olduğu ülkelerin en belirgin ortak özelliği, eğitimin kademeleri arasındaki geçişlerde rekabete dayalı sınav sistemlerinin olmasıdır.

Güney Kore, Hong Kong, Yunanistan, Japonya ve Tayvan gibi ülkeler, üniversiteye girişin merkezi sınavlarla yapıldığı ve özel ders veren kurumların en yaygın olduğu ülkelerdir. Bu ülkelerde özel derslere katılım oranları özel ders ve dershaneler açısından anlamlı oranlar ifade eder.

Güney Kore’de Ulusal İstatistik Kurumu-2011verilerine göre farklı yollardan özel derslere katılım oranı ilkokul düzeyinde %85, ortaokul düzeyinde %71, lise düzeyinde ise %58 civarlarındadır. İlk ve ortaöğretimde yaklaşık 7 milyon öğrencinin bulunduğu bu ülkede toplam 37.000 dershanede yaklaşık 5 milyon öğrenci öğrenim görmektedir. 2011’de dershanecilik sistemi içinde harcanan para 20,1 milyar dolardır. Kore’nin PISA sınavlarındaki başarılı sonuçları, Kore’deki bu destek eğitimlerin varlığıyla ilişkilendirilmektedir.

Hong Kong’da ilköğretim birinci kademede (1-6. sınıflar) özel ders alma oranı %36, ortaöğretim üst kademede (12 ve 13. sınıflar) ise %48’dir. Japonya’da, üniversiteler başvuranların tamamını alacak kapasitede olmasına karşın, 10 milyon öğrenci ‘Juku’ adı verilen dershanelere devam etmektedir. Bu ülkede ilkokul düzeyinde özel ders alma oranı 1985 yılında %16,5 iken 2011 yılında bu oran %39’a ortaokul düzeyinde %75’e lise düzeyinde %60’a yükselmiştir. Japonya’da toplam ilk ve ortaöğretim okulu sayısı 39.000 iken dershane sayısı 49.000’i geçmiştir. Öğretmenlerin %30’u dershanelerde çalışmaktadır.

Yunanistan’da ortaöğretime hizmet veren, sayıları 3 bini aşkın özel dershane bulunmakta bu dershanelere genel olarak Lise 2 ve Lise son sınıf öğrencileri devam etmektedir. Lise son sınıftaki öğrencilerin %85’i üniversiteye girebildiği için özel dershanelere devam eden lise mezunu öğrencilerin sayısı azdır. Ancak Lise son sınıfta okuyan öğrencilerin %90’ı, Lise 2. sınıfta okuyan öğrencilerin de %60’ı özel dershanelere devam etmektedir. Bu ülkedeki ortaöğretim dershanelerinin yanı sıra daha yaygın ve 8 bini aşkın Yabancı Dil Dershanesi vardır.

ABD’de de destek eğitim veren kurumların üst okul sınavlarına hazırlama ve başarıyı artırmadaki etkisi, bu kurumlara ilgiyi de artırmıştır. ABD’nin bazı bölgelerinde eğitim organizasyonun destek eğitim kurumlarına verildiği; “Kaplan” adlı bir destek eğitim kurumunun üst öğrenim sınavlarına hazırlık, matematik ve dil alanında 2000 şubeye ulaştığı biliniyor. ABD’de eyaletler arasında farklılıklar olmakla birlikte öğrenciler 3.sınıftan 12. sınıfa kadar eyalet sınavına katılmak zorundalar. Üniversitelere başvurularda ACT (American College Test) veya SAT (Scholastic Assessment Test) gibi başarı veya yeteneği ölçen sınavların sonuç belgeleri isteniyor. Ülkemizdeki dershaneler gibi ABD’de de bu sınavlara hazırlık amacıyla yüz yüze ya da online eğitim hizmeti veren kurumlar “Learning Center”lar -Sylvian Learning, Kumon Test Prep, Mathnasium, Test Master gibi büyük firmalar- var. Çok sayıda local “Learning Center” da her alana yayılıyor.

Almanya ve Portekiz gibi ülkelerde dershanelerle ilgili mevzuat düzenlemesi olmamasına karşın evde, büroda, okulda ve benzeri ortamlarda destek eğitimleri verilmektedir. Almanya’da 10 milyon öğrenciden 250 bini sınıf tekrarı yaparken 80 bin ergen de diplomaya ulaşamadan okuldan ayrılmaktadır. Okul dışında yılda 66 milyon ek ders alınmaktadır. Bu ülkede ek ders vermede dershanelerin payı %25’lik bir oranla ifade edilirken dershaneler dışında bazı dernekler, ajanslar ek ders organizasyonu yapmakta; öğretmen ve öğrenciler de bireysel olarak ek ders vermektedir. Almanya’da ülke genelinde üç büyük franchise zincirine bağlı 2500 dershane yanında, orta ve küçük franchise zincirine bağlı 1000 civarında; bireysel girişimciler elinde de 2000-2500 dershane bulunmaktadır.

İngiltere ve Fransa gibi ülkelerde de ders saati dışındaki zamanlarda özellikle hafta sonlarında destek eğitimleri yapılmaktadır. İngiltere’de;

- İlkokul 2 - 6. sınıfta durum tespiti için “SAT”,

- İlkokul 5. sınıfta “Grammers Schools”a (fen lisesi benzeri okullar) giriş için “11 Plus”,

-10, 11. sınıfta üniversite öncesi hangi 2 yıllık kolejde okunacağını belirlemek için “GCSE”,

-2 yıllık kolejde okurken iyi bir üniversiteye girmek için “A-level” sınavlarına hazırlık amaçlı yaygın kurslar bulunmaktadır ve aileler A-level sınavlarına hazırlık için 8-45 bin dolar ödemektedir.

Okula destek ve üst öğretim okullarına geçiş için öğrencilerin yararlandıkları ve bizde özel dershane adıyla anılan merkezler; Almanya ve Yunanistan’ın yanı sıra farklı adlarla da olsa İngiltere, İtalya, Fransa, İrlanda, Portekiz, Güney Kıbrıs… gibi AB ülkelerinde de bulunmaktadır.

Özel ders ve dershaneciliğin, geçiş sınavlarına hazırlanmanın yanında özel ders alma boyutuyla da Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleri de dâhil birçok ülkede yaygınlaşmaya başladığı görülmektedir.