Eğitim Tercihi

Büyük şehirlerde evine, işine giden insanların trafikte geçirdikleri süre küçümsenecek gibi değil. Bu uzun süreyi kitap okuyarak değerlendirmek istiyor da baş dönmesinden yakınıyorsanız, birkaç pratik tavsiyemiz var.

Büyükşehirde yaşayanlar, gündelik hayatın uzun bir dilimini trafikte geçiriyor. Pek çok kimse bu büyük süreyi farklı meşguliyetlerle geçirmeye çalışıyor. Otobüs, metro, vapur gibi toplu taşıma araçlarında birçok faaliyet yapmak mümkün olsa da özellikle kitap okumak isteyenler için trafik çileye dönüşebiliyor. Kalabalık, havasız ve sürekli sallantılı bir ortamda yazılara odaklanmak maharet istiyor. Bu kayıp zamanı gazete, kitap veya dergi okuyarak geçirmek isteyenler çoğu kez baş dönmesi ve mide bulantısı ile baş etmek durumunda. Peki hareketli araçlarda baş dönmesini ve mide bulantısını önleyebilmek mümkün mü? İşte otobüste baş dönmesinin sebepleri ve sağlıklı bir okuma yapabilmeniz için tavsiyeler:

Niçin başımız dönüyor?

Beyinde bulunan denge merkezi, farklı duyu organlarından alınan sinyallerin düzene sokulduğu ve vücudun doğru bir şekilde hareket etmesini sağlayan birim. Bu mekanizma görme, duyma, kas ve refleks sisteminden aldığı verileri bir sistem dahilinde düzenliyor. Otobüs, vapur ve metro gibi hareketli araçlarda meydana gelen baş dönmeleri ise seyahat sırasında beyne istem dışı gelen uyarılardan kaynaklanıyor. Sema Hastanesi Operatör Doktor Aydın Yıldırım, problemi şöyle açıklıyor: “Göz, kulak ve beyin sapında bulunan koordinasyon merkezi uyum içerisinde çalışmaktadır. İç kulaktaki denge kanalları göz ile ortak bir şekilde beyin sapındaki koordinasyon merkezine devamlı komut yollar. Bu merkezdeki yapıların pozisyonları bozulduğunda ve iletişimsizlik durumunda baş dönmesi meydana gelir.”

Kulak Burun Boğaz Uzmanı Operatör Doktor Ömer Faik Sagun’a göre, kişi arabada giderken sabit bir noktaya odaklandığında dışarıdan ve yandan akan görüntüleri de beyindeki bu denge merkezine aktarır. Hem sabit hem de hareketli objelerden gelen veriler beynin çok yorulmasına yol açar. Denge merkezine yollanan bu yoğun verilere karşı herkes aynı tepkiyi veremez ve beyin erken yorulur, baş dönmesi meydana gelir. Sonuç olarak bazı kimseler, hareketli araçlar içerisinde uzun süreler rahatlıkla kitap okurken, kimi insanlar araç hareket eder etmez baş dönmesine müptela olur. Bu rahatsızlık istifra etmeye kadar giden ‘taşıt tutması’ hastalığı ile noktalanabilir.

İptidai yöntemlere başvurmayın

İnternette yayınlanan bazı forum ve sosyal paylaşım siteleri de otobüste mide bulantısı ve kusmayı önlemeye dair bilgileri paylaşıyor. Kimileri araba tutmasını hiçbir şeyin gideremediğini söylerken, kimi paylaşımcılar da baş dönmesini gideren hapları birbirine tavsiye etmekteler. KBB Uzmanı Opr. Dr. Ömer Faruk Sagun, uyku ve dikkat eksikliği gibi yan etkileri bulunan bu tür ilaçların kesinlikle bir çözüm teşkil etmeyeceğini ve bunu bahane ederek satış yapan kişilerin de büyük bir suç işlediklerini ifade ediyor. Bununla birlikte ‘menier’ denilen iç kulak probleminden şikâyetçi olanlar, kulak ameliyatı geçirenler veya şeker hastaları da yine hareketli araçlarda baş dönmesine daha sık maruz kalabiliyor.

 Mide bulantısını gidermek için...

Literatürde ‘motion sickness’ olarak bilinen taşıt tutması hastalığına alternatif tıp, zencefilli çayı öneriyor. Mide bulantısını gidermek için çayın takriben 2 saat evvelden içilmesi gerekiyor. Tok karınla yolculuk yapmak da araba tutmasını tetikleyen etkenler arasında olduğu için Opr. Dr. Ömer Faruk Sagun, araçlara mümkünse aç karınla binilmesini tavsiye ediyor. Sagun, ayrıca seyir halinde iken aşırı derecede baş dönmesi yaşayan kimselerin öncelikle oturmak için ricada bulunmalarını ve arkaya yaslanarak gözlerini kapatmalarını öneriyor. Bu sayede beyne giren uyarılar azaldığından kişinin kısmen rahatlaması sağlanıyor. Yine taşıt tutması olan hastaların yanlarında uyarıcı mahiyette kolonya bulundurmalarını tavsiye ediyor ve ekliyor: “Araçlar içerisindeki çok ışıklı, gürültülü yerler de mide bulantısı ve baş dönmesi yapabilir.” Bu rahatsızlığın en fazla göründüğü taşıtlar elbette trafik içerisinde sık sık dur kalk yapanlar. Uzmanlar, bu tip araçlarda yapılan yolculuk daha yorucu olduğundan, mümkünse sabit hızla giden metro, tramvay gibi taşıtlara öncelik verilmesini vurguluyor.

Halkımızın geliştirdiği ilginç yöntemler

İnternet forumlarında otobüs yolculuğunu boş geçirmek istemeyen okuyucular, kimi zaman ilginç çözümler öneriyor. İşte ilk ağızdan öneriler:

Burcu Gündoğdu: Ben de aynı şeyi yaşamıştım. Midem bulandığı için kitaba bakamazdım. Kampüsle yurt arası 1 saati geçiyordu. Zamanımı boş geçirmemek ve her gün aynı sorunu yaşamamak için telefonuma çalışmam gereken konuyu sesli kaydettim. Kulaklığımı takıp onu dinleye dinleye okula gidiyordum. Çok işe yaradı. Dışarıya baktığım için artık midem bulanmıyordu ve dersleri tekrar edebiliyordum.

Hakkı Kırbaşlı: Tavsiyem, dışarıda hareket etmeyen cisimlere bakarak ve başını çok fazla sağa sola çevirmeden yolu geçirmek. İlle de kitap okuma ihtiyacı olanlar, internetten görme engelliler için kaydedilmiş olan onlarca sesli kitabı indirebilir ve bunları kulaklıkla dinleyebilir.