Hürriyet Gazetesi Yazarı Özgür Bolat’ın bugünkü köşesinden…
Ceza, çocuklara iş yaptırmak için sıkça kullanılan bir yöntem.
Peki, ceza gerçekten işe yarar mı? Ceza, çocukları motive eder mi?
MEŞRULAŞTIRMA
Ceza çoğu durumda bırakın çocuğu motive etmeyi, istenmeyen davranışı daha da pekiştirir. Çünkü istenmeyen davranışı meşrulaştırır.
Örneğin, ‘Dersini yapmazsan, bilgisayarı açamazsın’ dediğimiz an çocuğa dersini yapmama hakkını vermiş oluruz.
Ders yapmama meşrulaşır.
‘Neyse parası öderiz.’ diyerek sigara içen kişilerin yaptığı gibi.
CEZA GERÇEK SEBEBİ GÖZARDI EDER
Cezayla iş yaptırmak, aynı zamanda gerçek sorunu gözardı etmektir.
Ödevini yaptırtmak için cezaya başvurduğumuz an, çocuğun ödevi yapmama nedeni görmezlikten gelmiş oluruz.
Çocuk ödevi anlamlı ve yararlı bulsaydı, zaten yapardı.
Burada çocuğu zorlamadan önce, asıl kaynağa inmek gerekir.
Çoğu zaman sorun çocuğun motivasyonu değil, istenilen işin kendisidir.
CEZA SİZİNLE İLGİLİ BİLGİ VERİR
Eğer ortada ceza verecek bir durum varsa, veli ya da öğretmen olarak bazı şeyleri düşünmeliyiz.
Muhtemelen, istenilen şey çok mantıklı değildir.
Örneğin, ödev ne kadar mantıklı? Ödev yapmak ne kadar mantıklı?
Çocukları tüm gün okulda tutmak ne kadar mantıklı?
Belki de istenilen şey çocuğun seviyesinin çok altında ya da üstünde. Belki de çok anlamsız. Ceza varsa, işin kendisinde sorun vardır. Her zaman olmasa da çoğu zaman.
İSTEKLERİ GÖZARDI ETME
Ceza aslında veli ya da öğretmen olarak kendi isteklerinizi gözardı etmektir.
Amacınız çocuğa ödev yaptırtmak mı yoksa kendi seçimlerini yapabilen bir çocuk yetiştirmek mi?
Cezayla iş yaptırdığınız zaman, kendi seçimlerini veremeyen bir çocuk yetiştirmiş oluyorsunuz.
Aslında çok daha büyük başka bir sorunun da temellerini atmış oluyorsunuz.
AHLAKİ GELİŞİM
Cezayla büyüyen çocuk hayatı doğrular ve yanlışlar veya yapılması ve yapılmaması gerekenler olarak kodlamaya başlıyor.
Bu şekilde referans noktaları başkası tarafından belirlenmiş bir çocuk, hem duygusal hem de ahlaki açıdan gelişemiyor. Kendi kimliğini bulamıyor. Kendi tercihlerini ve değerlerini keşfedemiyor. Daha da kötüsü cezadan kurtulmak için sık sık yalana başvuruyor.
Doğrunun her zaman ödüllendirilmediği, yanlışın da her zaman cezalandırılmadığı gerçek dünyada manüpulasyonu ve küçük hesapları öğreniyor. Yani ahlaki gelişimini tamamlamamış bir birey oluyor.
YASAL UYARI:
Yayınlanan köşe yazısı ve haberlerin tüm hakları ESM Yayıncılığa aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz.