banner

Çocuklar okul hastalıklarından nasıl korunmalıdır?




Doç. Dr. Ercan Tutak

Memorial Şişli Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü

okul hastaliklariÇocuklar bağışıklık sistemi yeterince gelişmediği için mevsim geçişlerinde ve okul döneminde sık hastalanabiliyor. Özellikle okulların açıldığı dönem sonbahara denk geldiği için çocukların hastalanmaması için beslenmesinden, hijyen kurallarına pek çok konuda dikkatli olmak gerekiyor. Üstelik ilk kez okula ya da kreşe başlayacak çocuklar için önceden alınacak önlemler hastalıkları önemli ölçüde engelliyor.

Sağlıklı ve mutlu bir başlangıç için mini bir check-up yaptırılmalı

Okullar açılmadan çocuklar sağlık kontrollerinden geçirilmelidir. Doktor muayenesi ile başlayacak mini bir check-up, çocukların okula daha sağlıklı ve mutlu bir başlangıç yapmasını sağlayacaktır. Bu kontrollerde;

• Büyümenin değerlendirilmesi için kilo ve boy ölçümü yapılır.

• Ayrıntılı sistemik muayene ile tansiyon ölçülür.

• Tam kan sayımı, demir düzeyi, tam idrar tahlili, kan kolesterol-lipid düzeyi, dışkıda parazit incelemesi, ailesel hikayeye göre açlık kan şekeri, riskli bölgelerde ise kan kurşun düzeyine bakılır.

• Çocuğun aşı kartına göre eksik aşılar tamamlanır. Özellikle astım, doğumsal kalp hastalığı, diyabet ve obezite gibi kronik hastalığı olan çocukların grip aşısı asla ihmal edilmemelidir.

Bağışıklık sistemi doğal vitaminlerle güçlendirilebilir

Çocukların güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olması için iyi beslenmesi gereklidir. Tüm besin gruplarından dengeli bir şekilde almalı, günde mutlaka bir ya da iki kez C vitamininden zengin gıdalarla beslenmelidir. Çocukları üst solunum yolu enfeksiyonlarından koruyan birçok doğal vitamin vardır. Kreşe ilk kez başlayacak çocuklara hastalığın öncesinde bağışıklığın güçlenmesi için beslenmesi iyi olmayan çocuklara doktorun önerdiği bu multivitaminlerden verilebilir. Vitaminlerin hangi dozlarda ve ne kadar süre ile verileceği doktorlar tarafından saptanmalıdır.

Çocuklarda en sık görülen okul ve kreş hastalıkları

Kreşe başlayan çocuklar özel bir durum yoksa yavaş bir tempoyla düzene alıştırılmalı, haftanın 3-4 günü kreşe gitmelidir. Bağışıklık sistemi güçlendikten sonra tam zamanlı gitmesi daha doğru olacaktır. Ayrıca kreş ve sınıf ortamının ne derece havalandırıldığı, temizliği, tuvalet ve mutfak düzeni de mutlaka aileler tarafından denetlenmelidir. Kalabalık ve hijyen kurallarından uzak kreş ve sınıflarda çocuklar sık hastalanmaktadır. Çocuklarda sık görülen hastalıklar şu şekilde sıralanabilir: 

• Üst solunum yolu enfeksiyonları

• Kulak iltihapları

• Mide-bağırsak enfeksiyonları

• Sarılık, Hepatit A

• Döküntülü hastalıklar

• Bitlenme - parazitler

Sağlıklı bir çocuk yılda 5’ten fazla üst solunum yolu enfeksiyonu geçirebilir

Çocukların en sık doktora gitme nedenlerinden biri üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Sağlıklı çocuklar yılda 6-8 defa üst solunum yolu iltihabı geçirebilir; özellikle yuvaya veya okula ilk başlanan yıllar bu hastalıkların daha sık görüldüğü yıllardır. Üst solunum yolu hastalıkları mevsimine göre farklılık gösterir. Genellikle ilkbaharın ilk yarısı, sonbaharın son yarısı ve kış aylarında üst solunum yolu hastalıklarına çocuklar daha sık yakalanmaktadır; çünkü bu dönemlerde hem havada mikropların oranı daha fazla olmakta hem de çocuklar kapalı alanlarda daha fazla vakit geçirip, iç içe yaşamaktadır.

Beta-kızıl enfeksiyonu antibiyotikle tedavi ediliyor

Halk arasında “Beta” diye bilinen streptokok adlı bakteriler, kalabalık yerlerde salgın yapabilen bakteriyel bir boğaz enfeksiyonudur ve bu bakterinin bir türü kızıla neden olur. Özellikle kreş çocuklarında kendini gösterir. Yüksek ateş, halsizlik, tavuk derisi gibi yaygın bir döküntü ve boğaz ağrısı yapar. Antibiyotikle tedavi edilmesi gereken ve hızlı davranılması gereken bir hastalıktır. Erken müdahale edilemezse sistemik hale geçer; bulantı, kusma, şuur değişikliği gibi yan etkiler ortaya çıkabilir.

Kulakta iltihap varsa vakit kaybetmeden doktora gidilmeli

Orta kulak iltihabı, orta kulakta çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişen enfeksiyonlar nedeniyle oluşur. Tek veya iki kulakta da olabilir. Sıklıkla kış ve sonbahar aylarında görülür. Kulağına dokunulunca ağlayan, nezle ardından gelişen  kulak ağrısı, kulakta akıntı, işitme azlığı olan küçük çocuklara akla gelmeli ve en kısa sürede doktora gidilmelidir. Çocukların büyük bölümü 5 yaşına kadar bu enfeksiyona birkaç defa yakalanabilir. Çocuklarda görülen işitme kaybının en ciddi sebeplerinden birinin orta kulak iltihabı olduğu unutulmamalıdır.

El-ayak-ağız hastalığı okul çocukları arasında yaygın görülüyor

Okul döneminde çocuklar arasında en sık görülen hastalıklar arasında el-ayak-ağız hastalığı gelmektedir. Ağız içi yaralara ve yine suçiçeğine benzer döküntülere neden olur. Çok ağrılıdır, yüksek ateş ve beslenme bozukluğuna yol açar. Yakın temasla bulaşır, mümkün olduğunca izolasyon gereklidir.

Suçiçeği varsa okula göndermeyin

Okul çağındaki çocuklarda aşılı olsalar dahi suçiçeği çok sık gözlemlenmektedir. Genellikle iyi seyirlidir ancak döküntüleri ortaya çıkan çocuğun bulaştırma riski yüksek olduğu için en az 1 hafta süreyle okula gitmemesi gerekir. Kaşıntısı varsa özel losyonlar kullanılabilir.

Okula yeni başlayan çocuklarda Hepatit A riski yüksek

Hepatit A, genellikle enfekte gıdalarla ve suyla bulaşır. Hepatit A dışkıyla atıldığı için de kişiden kişiye yayılabilir. Özellikle hepatit A aşısı ile aşılanmamış çocuklar risk grubundadır. Genellikle belirtiler bağırsak enfeksiyonu gibi başlar; karın ağrısı, ateş ve kusma görülür. Kimi çocukların Hepatit A olduğu anlaşılmayabilir, ancak kimi zaman da yüksek ateş, şiddetli kusma ve sarılık görülebilir. Böyle durumlarda doktora başvurulmalı ve gerekli tetkikler yaptırılmalıdır. Bu durumlarda çocuklara hastane yatış ve destek tedavisi gerekebilir. Hepatit A, dışkı ve ağız yoluyla bulaştığı için, ortak eşyaların kullanılmaması, tuvaletlerin çok iyi temizlenmesi gerekir.

İdrar yolu enfeksiyonlarından korunmak için

İlkokula ya da anaokuluna yeni başlayan çocuklar, el ve tuvalet temizliği konusunda zorluk yaşayabilirler. Bu durumda parazitler çoğalacağı için idrar yolu enfeksiyonları başta olmak üzere üst solunum yolu enfeksiyonları da çocuklarda çok sık görülür. İdrar yolu enfeksiyonlarından özellikle kız çocukları etkilenir. Bu nedenle kız çocuklarına tuvalet temizliğinin önden arkaya doğru yapıldığı, iyi bir şekilde anlatılmalıdır. Ayrıca tuvalet sonrası ellerin de çok iyi yıkanması gereklidir.

Bitlenme sorunu okullarda giderek yaygınlaşıyor

Aşırı hijyen, şehir hayatı, hazır gıdaları yoğun tüketmek, aşırı deterjan kullanmak bitlenme vakalarının artışında etkilidir. Bitlenmeye karşı haftalık saçlara bakılmalı, banyodan sonra saçlar taranırken saç dipleri kontrol edilmeli, şüphe edilen bir durum varsa özel şampuanlar kullanılmalıdır.

Okul çantasının ağırlığını kontrol edin

Ağır okul çantaları çocuklarda skolyoz olarak adlandırılan omurga eğriliklerine neden olur. Bu nedenle okul çantası sırtta ve omuzlarda ağrıya neden olmayacak ağırlıkta olmalıdır. Eğer çocuğun okul çantasını yanında taşınması gerekiyorsa 12 yaşına kadar 4 kg’ı, 15 yaşına kadar da 5 kg’ı geçmemelidir. Çantanın uzun süre taşınmamasına dikkat edilmelidir. Ayrıca çocukların sınıfta ders dinlerken masaya dayanmamaları, arkalarına yaslanarak, dik oturmaları gerekmektedir. Teneffüslerde ise sırada oturmak yerine, kalkıp dolaşmalıdırlar.

Doğru el temizliği ile birçok hastalığı önlemek mümkün 

Okul çocuklarında temizlik kuralları hastalıkların önlenmesinde en etkili yollardan biridir. Temizliğin en önemli ve ilk basamağı el yıkamaktır. En az 10-20 saniye, bol suyla ve mümkün olduğunca bol sıvı sabunla, parmak araları da iyice temizlenecek şekilde eller yıkanmalıdır. Çocuklar kalıp sabun kullanmakta zorlandıkları için sıvı sabun tercih edilmelidir. Yemekhanelerin girişinde lavabo olmalı, yemeklerden önce ve sonra eller yıkanmalıdır. Aynı şekilde tuvaletten önce ve sonra da mutlaka eller yıkanmalıdır. Okul ve kreşlerde yaygın görülen pek çok hastalık, ellerin temiz yıkanmamasından kaynaklanmaktadır. Temizliğin devamlılık gerektirdiği de unutulmamalıdır.

Okul kıyafetleri her gün değişmeli, tırnaklar haftada bir kesilmeli

Okul kıyafetlerinin temizliği, okulda kullanılan malzemelerin; kalemin, silginin, defterin temizliği çok önemlidir. Özellikle ilkokul çağlarında çocuklar çok hareketlidirler. Çok fazla terleyebilir ve üstlerini de kirletebilir. Bu nedenle kıyafetleri her gün düzenli olarak değiştirilmelidir. Tırnaklar haftada bir düzenli olarak kesilmelidir. Tırnak aralarında da bakteri biriktiği için dikkatli olunmalıdır. Okullarda diş fırçalanmaya olanak sağlanmalıdır. Her öğünden sonra diş fırçalanması gerekmektedir. Yemek artıkları ağızda bakterilerin çoğalmasını artırmakta ve dişler daha hızlı çürümektedir. Bu nedenle her okulda olanak sağlanmalı ve her çocuğun kendine ait diş fırçası olmalıdır.

Çocuklar hastalandığında ailelerin dikkat etmesi gerekenler

• 3 yaş ve üzerindeki çocuklar her hastalık belirtisi gösterdiğinde hastaneye gidilmeyip, 24-48 saat evde gözlenebilirler.

• Doktoru tarafından tanısı konulmuş bir bağışıklık yetmezliği sorunu olmayan, büyüme ve gelişmesi normal bir çocuk ateşlendiğinde önce ılık bir suyla yıkanmalı, 4 saatte bir ateş düşürücü verilip, sıvı tüketimi artırılmalı ve sakin bir şekilde izlenmelidir.

• Öksüren, ateşi yükselmeye başlayan çocuklara doktora sorulmadan özellikle antibiyotik asla verilmemelidir.

• Ateşi olan bir çocuğun hem koltuk altı hem de kulak ya da alnından ateşi ölçülmelidir.

• Ateş düşürücülerin miktar ve sıklıkları çocukların yaş grupları ve kilolarına göre değişebileceğinden bu konuda doktor önerisi dikkate alınmalıdır.

• Ateş düşürücülerin fazla verilmesi istenmeyen yan etkilerin ve organ hasarlarının görülmesine yol açabilir.

• Ateş düşmüyor, 39 derecenin üzerine çıkıyor, titreme, üşüme görülüyor, genel durum iyi seyretmiyor ve çocuk beslenmede zorlanıyorsa vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.

• Çocuklar hastayken mümkünse okula ya da kreşe gönderilmemelidir. 

YASAL UYARI:

Yayınlanan köşe yazısı ve haberlerin tüm hakları ESM Yayıncılığa aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz.



Egitimtercihi.com
5846 Sayılı Telif Hakları Kanunu gereğince, bu sitede yer alan yazı, fotoğraf ve benzeri dokümanlar, izin alınmadan ve kaynak gösterilmeden kesinlikle kullanılamaz. Bilgilerin doğru yansıtılması için her türlü özen gösterilmiş olmakla birlikte olası yayın hatalarından site yönetimi ve editörleri sorumlu tutulamaz.