---

---

Yeni ortaöğretime geçiş sistemi ile ilgili tüm merak edilenler. Yeni SBS sistemi nasıl ve ne zaman uygulanacak? Merkezi sınavlar hangi sınıflar için geçerli olacak? Merkezi sınavlar hangi dersleri kapsayacak? Yılda kaç sınav yapılacak? İşte tüm merak edilenler…

Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, yeni ortaöğretime geçiş sistemini açıkladı. Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş adıyla açıklanan yeni sistemde 6 dersten yılda 12 merkezi sınav yapılacak.

Yeni sistemde “Ortak Değerlendirme Kapsamındaki Dersler”

Fen ve Teknoloji

Matematik

Türkçe

Yabancı Dil

Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi

T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük

Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı, yeni ortaöğretime geçiş sistemini açıkladı. Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş adıyla açıklanan yeni sistemde 6 dersten yılda 12 merkezi sınav yapılacak.

Aylardan bu yana merak edilen yeni ortaöğretime geçiş sisitemini Milli Eğitim Bakanı Nabi Avcı düzenlediği bir basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladı. Temel Eğitimden Ortaöğretimer Geçiş adıyla açıklanan yeni sistemi bir güncelleme olarak niteleyen Bakan Avcı, öğrencilerin artık sınav stresi yaşamayacağını, sınav kaçırdım kaygısı duymayacağını ve bu sistemle dershanalere ihtiyacın kalmayacağını ifade etti. Yapılan çalışmanın uzun yıllara dayandığını belirten Bakan Avcı, “MEB olarak eğitim ve öğretimi dinamik bir süreç olarak görüyoruz. Kısa vadede merkezi sistemi kaldırıyoruz. Okulu ön plana alıyoruz. Test sınavlar yerine açık uçlu klasik sınavlar yapmayı, tabletlerden yararlanmayı, yazılı sınavları yerleştirmeyi planlıyoruz. Uzun vadede ise öğrencilerin ortaöğretim kurumlarına yerleştirilmesinde onların sanatsal, sportif etkinliklerinin değerlendirildiği bir yaklaşımı hayata geçirmeye çalışıyoruz. Temel mantığı ve kurgusu sabit ancak eklentilerinin sürekli zenginleştirildiği, sistemin sürekli kendisini yeni koşullara uyarladığı bir süreç söz konusu.Bu yıl uygulanmaya başlanan yerleştirme mantığı çerçevesinde okullara alternatif olarak ortaya çıkan kurumlara ihtiyaç duymayacaksınız.” diye konuştu.

Sınav detaylarının açıklanmasının ardından Bakan Avcı sınavın detayları ve yeni sistemle ilgili şu bilgileri verdi:

-              Bu tabloda anlatılanları vatandaşlarımız çok karmaşık zannedebilirler. Oysa ki bunlar zaten yapılıyordu. Açıkladıklarımız bu hesaplamaların güncelleştirilmiş hali. Anlatırken biraz karmaşık gibi görünüyor ama aslında çok basit. Birkaç cümle işle özetlemek gerekirse yapılmaktan olan şudur:

-              Çocuklarımızın ortaöğretim kurumlarına geçişlerinde tek bir sınavı ortadan kaldırıyoruz. Çocuklarımız ortaokula başladıkları günden itibaren koşturmanın içine giriyorlar. Telafisi olmayan bir sınavın yerine yeni bir sınav getirmiyoruz. Sene içinde zaten yapılmakta olan yazılı sınavlar var. Çocuklar sınıflarda yazılılara giriyorlar. Yaptığımız bu yazılılardan birer tanesini daha kontrollü yapmak.

-              Çocuklar yine sınıflarına sınavlara girecekler. Sınav stresi yaşamayacaklar. Yanlışlar doğruları götürmeyecek. Bu yazılı sınavları daha denetimli hale getiriyoruz. İnşallah okullarda yapılmakta olan sınavları daha denetimli daha güvenilir hale getirmenin ilk adımıdır bu. Bazı basın yayın organlarında iddia edildiği gibi 36 ayrı sınav söz konusu değildir.

-              Ece Ayhan’dan bir dize aklıma geliyor ama biraz yanlış anlaşılabilir… Başını okumazsan bu sefer de Ece Ayhan’ı sansürledi diyebilirler ama bu açıklamadan sonra sanırım demezler… “Efendiler ne yani çocuklar hiç gülmeyecekler mi?” Sistemin özü budur. Çocuklarımızı, velilerimizi rahatlatmak. Basit güvenli gerilimsiz sınavlar. Çocuklar bunu çok iyi biliyor. Çocuklardan rica ediyorum sistemin ayrıntılarını büyüklerinize iyi anlatın.

-              Boş kontenjanların doldurulması için kayıtlar sürekli açık tutulacak. Boş kontenjan konusunda endişe edecek bir şey yok.  Kontenjanlar dolana kadar, yerleştiği okuldan memnuniyet duymayanlar dahil olacak şekilde aşağıdan yedekler geldikçe buralar dolacak. Doldurmak için kayıt sistemini sürekli güncelliyoruz.

Yeni sistem ne zaman uygulanacak?

Yeni ortaöğretime geçiş sisteminde, 2013-2014 eğitim öğretim yılından başlayarak 6 temel ders için 8. sınıfta öğretmen tarafından dönemsel olarak yapılan sınavlardan bir tanesi merkezi gerçekleştirilecek.

Hangi derslerden merkezi sınav yapılacak?

Buna göre, Bakanlığın ortaöğretime geçiş sisteminde yapacağı merkezi değerlendirmeler, orta ve uzun vadede  açık uçlu soruları içerecek hale dönüştürülecek, öğrenciler sınavlara kendi okullarında girecek, öğretmenler ise kendi okullarının dışındaki okullarda görevlendirilecek. Geçerli mazereti nedeniyle sınava giremeyenler için mazeret sınavı yapılacak. Sorular çoktan seçmeli (4 seçenekli) olacak. Yanlış cevaplar doğru cevapları etkilemeyecek.

Yeni ortaöğretime geçiş sisteminde fen ve teknoloji, matematik, Türkçe, yabancı dil, din kültürü ve ahlak bilgisi ile inkilap tarihi ve Atatürkçülük dersleri, merkezi değerlendirme sistemi kapsamında olacak. Merkezi değerlendirmeler iki yazılısı olan derslerden birincisi, üç yazılısı olan derslerden ise ikincisi olmak üzere yapılacak.

Yerleştirme puanı nasıl hesaplanacak?

Ortaöğretime yerleştirmede, öğrencinin 6, 7 ve 8. sınıf yıl sonu başarı puanlarının aritmetik ortalamasının yüzde 30'u ile 8.sınıf ağırlıklandırılmış merkezi sınav puanının yüzde 70'inin toplamı, yerleştirmeye esas puanı oluşturacak.

Yerleştirmeye esas puan, öğrencinin bir sonraki eğitim kademesinde devam edeceği okulun belirlenmesinde kullanılacak. Okul tercihleri puan esasına göre değerlendirilecek ve yerleştirmeler merkezi olarak elektronik ortamda gerçekleştirilecek.

Ortaöğretime geçiş sisteminde öğrencilerin yerleştirme esas puanlarının eşit olması durumunda, ilk olarak tercih önceliği, ardından sırasıyla 8, 7 ve 6. sınıflardaki yıl sonu başarı puanı yüksekliği ve okula özürsüz devamsızlık oranının azlığı göz önünde bulundurulacak.

Puan Eşitliği Halinde Ortaöğretime Yerleştirme Nasıl Gerçekleşecek?

Yerleştirmeye esas puanların eşit olması durumunda aşağıdaki öncelik sıralamasına göre yerleştirme yapılacaktır:

1. Tercih önceliği,

2. Sırasıyla 8, 7 ve 6. sınıflardaki yılsonu başarı puanı yüksekliği,

3. Okula özürsüz devamsızlık oranının azlığı.

Ortaöğretime Geçiş Nasıl Gerçekleşecek?

Yerleştirmeye esas puan, öğrencinin bir sonraki eğitim kademesinde devam edeceği okulun belirlenmesinde kullanılacak.

Öğrencilerin yaptıkları okul tercihleri puan esasına göre değerlendirilecek ve yerleştirmeler merkezi olarak elektronik ortamda gerçekleştirilecek.

Yerleştirmeye Esas Puanın Hesaplanması

6, 7 ve 8. sınıf yılsonu başarı puanlarının aritmetik ortalamasının %30’u ile 8. sınıf ağırlıklandırılmış merkezi sınav puanının %70’inin toplamı, yerleştirmeye esas puanı oluşturacaktır.

Yılsonu başarı puanının hesaplanması

Yılsonu başarı puanı, not ile değerlendirilen tüm derslerin ağırlıklı yılsonu puanlarının o dersin haftalık ders saati sayısı ile çarpımının o sınıfa ait haftalık ders saatleri toplamına bölümünden elde edilen puanı ifade eder.

Yeni sistemle ne amaçlanıyor?

Güncellenen geçiş sistemiyle öğrenci, öğretmen ve okul ilişkisini güçlendirmek, eğitim sürecinde öğretmenlerin ve okulun rolünü daha etkin kılmak amaçlanıyor.

Sistem ülke çapında müfredatın eş zamanlı uygulanmasını, sınav kaygısını sürece yayarak azaltılmasını sağlayacak.

Öğretmenin mesleki performansını artıracak sistem, okul dışı eğitim kurumlarına yönelik ihtiyacı azaltacak.

Öğretim programlarının uygulanmasını ve öğrenci kazanımlarını objektif şekilde izlemenin ve değerlendirmenin amaçlandığı sistemde başarı değerlendirmesi sürece yayılacak.

Telafi imkanı sağlayarak tek sınavdan kaynaklanan olumsuzlukların azaltılmasını sağlayacak sistemle, öğrencilerin okula devamsızlığının en aza indirilmesi, orta ve uzun vadede öğrencinin ders dışı sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklere katılması sağlanacak.

Müfredat nasıl eşitlenecek?

Böylece müfredatın  bütün okullarda eş zamanlı götürülmesi amaçlanıyor. Diyelim kış şartları oldu sorun oldu, telafi imkanını getiriyoruz bu yerlere. Müfredat disiplin altına alınıyor. Diğer yazılıları da  denetim alına almayı amaçlıyoruz. Tesadüfi verilen notlarla merkezden gönderilen sorularla çok büyük fark varsa, sorun var demektir. Diğer sınavlar için merkezi sınavlar ölçü olacak demektir. Kontrolü sağlayacağız. Kontrollü olacak.

Okullar arasında kalite farkı

A ile b okulu altyapısı donanım, öğretmen tecrübesi fark edebiliyor. Bütün eğitim kurumlarında aynı kaliteyi tutturmak mümkün değil. Meslek okullarımız da 1. Sınıf eğitim veren okullar var. En üst seviyeye çıkarmaya çalışıyoruz. Bunların eğitim öğretimi farklıdır.  Hepsi bütün meslek okulları Anadolu liseleri de okullarımız.  İyi çok iyi ve daha iyi olması gereken okullar var. Farkları gideremiyoruz

Açıkta kalanlar ne olacak?

Sınavla alan okullar var sınavsız alan okullar var. Sınavsız alan öğrenciler büyük kısmı zaten tercihi bu okullardır. Meslek liselerini rencide eden bu söylem doğru değil.

Boş kalan kontenjanlar dolana kadar kayıt sistemi açık olacak. Yedekler geldikleri sürece buralar dolacak. Kayıt sistemini sürekli güncelliyoruz.

Özel okullar nasıl öğrenci alacak?

Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürü Mehmet Küçük, “Özel okullar son 5 yıldır Bakanlığın yaptığı sınavlarla öğrenci alıyor. Bundan sonra da böyle olması düşünülüyor. Başka bir sınava imkan verilmeyecek” dedi. Küçük, özel okulların nasıl öğrenci alacağını şöyle açıkladı:“2008 yılından itibaren böyle bir uygulama yok. Bakanlığın uyguladığı SBS’ye göre son 5 yıldır öğrenci alıyor özel okullar. Fakat Bakanlığın yaptığı 500’lü puanlama sistemi yerine başka bir puanlama ile öğrenci alıyorlar. Bundan sonra da böyle olması düşünülüyor. Ek bir sınav verilmeyecek, Bakanlığın yaptığı sınav sonucunda almak isterlerse buna imkan tanınacak. Ayrı bir sınav olmayacak.”

Eğitim Reformu Girişim Koordinatörü Batuhan Aydagül:

Sınav sayısını artırmanın doğru olduğunu düşünmüyorum. Türkiye’de böyle bir sistem, her sınıfta öğrenimin aynı standartlarda, eşzamanlı olarak ilerlediği kabulüne dayanır. Ancak böyle bir durumun olmadığını herkes biliyor. Bu tür sınavlar öğretmen üzerinde baskı oluşturacak, merkeze göre yerelin sahip olduğu esnekliği de tamamen ortadan kaldıracak. Aynı zamanda müfredata göre geride kalan öğrenci de göz ardı edilmiş olacak. Bu tür bir seçme sisteminde din kültürü ve inkılap tarihi gibi dersler yerine Türkçe, matematik gibi derslerin ölçme için yeterli olacağı fikrindeyim. Sıralamanın az olduğu ve öğrenme odaklı bir eğitim sistemi olmalı.

Özel Okullar Birliği Derneği Başkanı Cem Gülan:

Bu sınav örneğin 81 ilde aralık ayında yapılacak. O zaman müfredatta her okulun aynı noktaya gelmiş olması gerekir. Her okulda da aynı sürede aynı konuların işlenmediğini biliyoruz. Bu durum dershaneye olan ihtiyacı artıracak. Tek sınav olan SBS’de dahi güvenliği sağlamak adına canımız çıkıyordu. Güvenlik riski bu sistemle 6’ya çıkıyor. Her açıdan problemli bir sistem olacağa benziyor. Öğrencinin sınavı kaçırması durumunda telafi sınavı olacağı söyleniyor. Ancak böyle de sahte raporlar yaygınlaşacak. Sahte raporla öğrenciler telafiye kalmaya çalışacak. Öğretmenler de ister istemez bir not verecek ve yine okul notları uçmuş durumda olacak. Özel okullar olarak biz kendi sınavımızı yapmak istiyoruz. Sistemin bir an önce netleşmesi lazım ki biz de yapacaklarımızı belirleyelim. Biz kendi sınavımızla öğrencinin 8. sınıf sonunda geldiği noktayı sorgulamak isteriz. Özel okullara başvuru 30-40 bin civarında olduğu için açık uçlu sorular soruyoruz. 5 yıl sonrasında ise açık uçlu soru oranını yüzde 75’e çıkarmayı hedefliyoruz.

Türkiye Eğitim Derneği Başkanı (TED) Selçuk Pehlivanoğlu:

Yeni sistem sıralama sınavı mantığında olacaksa sıkıntı devam edecektir. Okullar arasındaki eşitsizliği kaldırmadan sıkıntı hallolmaz. Ölçme sınavı şeklinde olacaksa bu okullar arasındaki durum farkını ortaya koyması bakımından faydalı olabilir. Yeni sistem öğrencileri doğru yönlendirmeyi sağlayacaksa önemli bir adım olur.

Türkiye'de ortaöğretim sınavlarının tarihçesi

Sınavla öğrenci alan okulların tarihi çok eskilere dayanıyor. 1955 yılından itibaren hizmet vermeye başlayan ve yabancı dilde eğitim sunan kolejler öğrencilerini sınavla seçiyordu. Ortaöğretime geçişte merkezi sınavlar hep var olurken, LGS, OKS, ve SBS şeklinde farklı uygulamalar yapıldı isverigeapotek.com.

Türkiye'de ortaöğretime yerleştirme sürecinde merkezi sınavlar belirleyici olurken, sınavlar çeşitli dönemlerde yöntem ve içerik olarak farklılık gösterdi. Türkiye genelinde kimi zaman tek, kimi zaman birden çok sınavlar uygulandı. Yeni dönemde ise derslerin yazılı sınavlarını Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) yapacağı bir sistem alacak.

Türkiye'deki ortaöğretime geçiş sistemine ilişkin SETA'nın hazırladığı rapor ve derlenen bilgilere göre, sınavla öğrenci alan okulların tarihi çok eskilere dayanıyor. 1955 yılından itibaren hizmet vermeye başlayan ve yabancı dilde eğitim sunan kolejler öğrencilerini sınavla seçiyordu.

Daha sonra öğrencilerini sınavla alan 1964 yılında itibaren fen lisesi, 1985 yılından itibaren Anadolu imam hatip liseleri, 1990 yılından itibaren Anadolu öğretmen liseleri ile 2003 yılında faaliyete geçen sosyal bilimler lisesi kurulmaya başladı.

Kolej olarak açılan ve şimdilerde Anadolu lisesi olarak bilinen okullar ise 1999 yılına kadar öğrencilerini ilkokuldan itibaren merkezi sınavla aldı. Sekiz yıllık kesintisiz eğitim uygulamasının başlamasıyla Anadolu liselerinin ortaokul kısmı kapanmış, Anadolu liseleri hazırlık ve üç yıllık lise eğitimi vermeye başladı. Yeni düzenlemeyle öğrenciler, 8. sınıftan itibaren Anadolu liselerine yerleşmek için sınava girmeye başladı.

LGS, OKS, SBS

Türkiye'de ortaöğretime geçişte merkezi sınavlar hep var olmuş, ancak bu sınavların yöntemleri farklılıklar göstermişti.

Liselere Giriş Sınavı (LGS), Ortaöğretim Kurumları Seçme ve Yerleştirme Sınavı (OKS), Seviye Belirleme Sınavları, Seviye Belirleme Sınavı (SBS) uygulanan farklı sınav sistemleriydi.

2000'li yıllarda sınavla öğrenci alan ortaöğretim kurumlarına LGS ile yerleştirme yapılırken, 2004 yılından itibaren OKS'ye geçilmiş, 2008 yılında son kez yapılan OKS ile bu sistem de terkedildi. OKS sistemine geçilerek özel okullar ile polis kolejine öğrenci alımları da bu sınavla yapılmaya başlandı.

İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıflar için düzenlenen SBS'lere ise 2008 yılında geçildi, bu yılda sadece 6 ve 7. sınıflar için SBS düzenlendi. 2009 yılından itibaren ise bu sınav ilköğretim 8. sınıflara uygulandı.

MEB, SBS sınavlarına geçişin sebeplerini açıklayan bir kitapçık hazırlayarak, değişikliğin müfredattaki yenilenmeye bağlı olarak, farklı bir ölçme sınavının yapılmasına gereksinim duyulduğu ifade edilmişti.

İlerleyen süreçte SBS'ler kademeli olarak kaldırıldı ve sadece ilköğretim 8. sınıflara uygulanır hale geldi. SBS ise 2012-2013 eğitim öğretim yılında son kez yapıldı.

MEB, ortaöğretime geçişte yeni sistemi dün kamuoyuyla paylaştı. Gelecek yıldan itibaren 6 temel ders için 8. sınıfta öğretmen tarafından dönemsel yapılan sınavlardan biri merkezi olarak gerçekleştirilecek. Bu yeni sistemde, yeni bir sınav olmayacak, öğrencilerin her dersten zaten girdikleri yazılıları Milli Eğitim Bakanlığı merkezi olarak yapacak.

Diğer ülkelerde durum nedir?

Ortaöğretime geçişte her ülkenin farklı uygulamaları bulunuyor. ABD, Japonya, İngiltere (Gramer okulu), Macaristan, Güney Kore ile Hollanda merkezi sınavla liseye öğrenci alırken, Çin, Fransa, İtalya, Singapur ortaokul bitirme sınavı uyguluyor. Bazı ülkelerde sadece okul notları, öğretmen görüşü, okul bazlı giriş sınavı da etkili bir yöntem olarak kullanılıyor.

Ülkelere göre uygulamalar şöyle:

ABD'de liseye geçişte öğrenciler adrese dayalı olarak evlerine yakın bir liseye yerleşebildiği gibi, sınavla da bazı okullara yerleşebiliyor. Bazı eyaletlerde önemli devlet okulları öğrencilerini sınavla seçiyor.

Çin'de, ortaöğretimde birinci kademeyi bitiren öğrenciler yılda bir kez ve yerelde yapılan giriş sınavına katılıyor. Sonuçlara göre okullar kontenjan belirleyerek öğrenci alıyor. Çin, genel liselerin kalitesini desteklemek için giriş sınavlarını destekliyor.

Almanya'da, okul türlerine yönlendirme erken yaşlarda başlıyor. İlkokulu bitirenler başarılarına ve öğretmenlerinin değerlendirmelerine göre okullara yerleşiyor.

Fransa'da ise liseyi bitirmek için bitirme sınavına giren öğrenciler, sınavda belirlenen derslerin sorularını yanıtlıyor. Okul notlarının da önemli olduğu eğitim sisteminde üst öğrenime geçişte öğrencinin temel değerleri de önemli yer tutuyor.

İtalya'da genel ve meslek liselerine geçebilmek için ortaokul bitirme sınavında başarılı olmak ve diploma almak şartı aranıyor. Başarılı olanlar istediği liseyi tercih edebiliyor.

Güney Kore'de öğrenciler liselere yerleştirilirken seçme sınavına giriyor ve yerleştirmede notları da etkili oluyor.

İngiltere'de merkezi sınavla öğrenci seçme uygulaması yer almıyor. Burada, genel okullara herhangi bir ölçüte bağlı kalınmaksızın kayıtlar yapılıyor. Farklı adlardaki diğer okullar ise öğrenci seçimini kendisi belirliyor.

Finlandiya'da ise ülke genelinde yapılan bir sınav yok. Liseye gelen öğrenciler ortaöğretimdeki başarı notlarına göre gruplandırılıyor.