---

---

LYS sonuçlarının açıklanmasından sonra üniversite adayları tercihlerini yapacaklar. Eğitim uzmanları, tercih listesi oluştururken nelere dikkat edilmesi gerektiği konusunda birçok öneriler ve uyarılarda bulunuyor. Kültür Temel Liseleri Eğitim ve Rehberlik Direktörü Salim Ünsal, tercih yapacak üniversite adaylarına önerilerde bulundu.

• Adayların tercihlerini 6-14 Temmuz tarihleri arasında ÖSYM’nin web adresi üzerindeki Aday İşlemleri bölümüne bildirmeleri gerekiyor. Sürenin uzatılmayacağı ÖSYM tarafından hatırlatılıyor. İnternet sisteminde son gün yoğunluğunu yaşamamak için işi son güne bırakmamak doğru bir yaklaşım olur.
• Tercih sayısında bir değişim olmadı. Adaylar tek tercih yapabilecekleri gibi 30 tercih bildiriminde de bulunabilecekler.
• Tercihler yapılırken 2015 ÖSYS kılavuzundaki iki tablo kullanılacak. Lisans programları Tablo 4’de, sınavsız ve sınavla girilebilecek ön lisans programları ise Tablo 3’de yer alıyor. Geçen yıl iki tablo halinde verilen ön lisans kontenjanları bu yıl tek tabloya düşürüldü. Kontenjanın %60’lık kısmına meslek liseli adaylar sınavsız yerleşirlerken, %40’lık kısmına tüm adaylar sınavla yerleşmeye çalışacaklar.
• Adayların lisans programlarını seçebilmesi için seçmek istediği programın OBP katkısı olmayan puan türü itibariyle 180, ön lisans programlarını tercih edebilmesi için ise yine OBP katkısız 140 barajını geçmiş olması gerekiyor.
• Açık öğretimdeki lisans ve ön lisans programlarını tercih edebilmek için adayların herhangi bir YGS puan türünden 140 alması yeterli oluyor. Açık öğretim tüm programlarında geçen yıldan beri kontenjan kısıtlaması olduğu için adayların bu yıl yerleştikleri takdirde bir sonraki yıl OBP’larından alacakları katkının yarısını kaybedeceklerini unutmamalarında yarar var. 
• Adaylar tercihlerini kendi kişisel bilgisayarlarından tercih için belirlenen tarihler arasında günün her saatinde ÖSYM’ye bildirebiliyorlar. Ayrıca 14 Temmuz tarihine kadar bildirdikleri listede istedikleri değişikliği yapabiliyorlar. Kişisel bilgisayarı olmayan veya kendi yaptığı işlem konusunda endişeye düşen adaylar ÖSYM’nin tercih merkezlerinden ücreti karşılığında işlem yaptırabiliyorlar.
• 2015 ÖSYS kılavuzunda çok sayıda yeni üniversite ve yeni program yer aldı. Adaylar yeni açılan programları seçerken benzer üniversitelerdeki eşdeğer programların puanlarını dikkate aldıkları takdirde daha hatasız tercihler yapabilirler. Ayrıca hukuk gibi puan türü değişen programların seçiminde de önceki yıla ait verileri kullanabilirler.

Sıralamaya Göre Tercih Yapılmalı

• Puan mı yoksa sıralama mı önemli? Son yıllarda iki ayrı yılın puan dağılımında değişim fazlayken sıralama değerlerinde korelatif bir benzerlik gözleniyor. Bu nedenle adayların doğru tercih yaparken sıralamayı kullanmalarının daha yararlı olacağını söyleyebilirim.
• Adayların tercih listelerini oluştururken sadece puan ve sıralama değerlerine değil, ilgi, yetenek, beklenti ve kişilik özelliklerine uygun programlar ile listelerini oluşturmaları oldukça önemli. Puanım yetiyor düşüncesiyle ilgi duymadığı bir dalda eğitim almak hem psikolojik hem de ekonomik olarak adayları zorluyor. Bu yıl puanların yetmediği yerlere sıraların yetebileceğini söylemek mümkün olabilir.
• Adayların tercihlere kendi sıralarının %10-15 yukarısından başlayıp kendi sıralarının %30 hatta %40 aşağısında yer alan programlarla son vermeleri yerleşme şanslarını artıracaktır. Bu yıl sistemde önemli bir değişim yaşanmadığı için yelpazeyi bu aralıkta tutmak kazanma şansını artıracaktır.
• Meslek liseli adaylar ön lisans programlarının bazılarına sınavsız girmek istediklerinde birinci yerleştirme önceliğinin liseden mezun olunan yıl olması adayların mezun oldukları yıl bu hakkı kullanmaları gerekiyor ki yerleşme şansları yüksek olsun. Mezuniyetin üzerinden geçen yıl arttıkça şans faktörü azalıyor.
• Tercih tablolarında devlet üniversiteleri olduğu gibi Vakıf, Kıbrıs ve yabancı üniversitelerin de olduğunu hatırlatmakta yarar var. Devlet üniversitelerinin dışındaki üniversitelerde eğitim uygulamalarının maddi bir karşılığı var. Adaylar bu tür üniversitelerin programlarını seçerken nasıl bir ekonomik tablo ile karşı karşıya kalacaklarını da hesap etmesi gerekiyor. Tam burslu programların eğitim ücretleri bakımından devlet üniversitelerinden bir farkı yok, hatta tamamen ücretsizdir.
• UOLP-SUNY programı uygulayan devlet üniversitelerini seçerken bu programlarda eğitimin ücretli olduğunu unutmamalısınız. Devlet üniversitelerinin tüm programları ücretsiz değildir.
• Sağlık bilimleri, eğitim bilimleri, mühendislik bilimleri, iktisadi bilimler, hukuk ve psikoloji gibi dallar son yıllarda çok tercih ediliyor. Genel olarak kontenjanlarda bir büyük değişimin olmaması adaylar açısından büyük şans.
• Tercihlerin sıralama ve puan bakımından birbirine yakın yerlerden seçilmesini kazanma şansını azaltan bir unsur olarak değerlendiriyorum. İlk ve son tercih arasındaki puan ve sıralama farkı ne kadar büyükse şans da o ölçüde artacaktır.
• Tercih edilen programları sıralarken istek sırasının da çok önemli olduğunu söyleyebilirim. Puan farkı yüksek olmayan iki programdan düşük puanlı ve daha çok istediğimiz programın üst sırada, yüksek puanlı ama daha az istediğimiz programın ise alt sırada olmasının teknik olarak hiçbir sakıncası yok. Yeter ki bu iki program arasında puan ve sıralama farkı çok yüksek olmasın.
• Son yıllarda gerek yeni üniversitelerin sisteme dahil edilmesi, gerekse kontenjanlardaki artış barajı geçen adayların hemen hepsinin doğru tercih ile bir programa yerleşebileceğini bize gösteriyor. Tercihler bir uzmanın denetiminde yapılırsa şansınızı daha da artıracağınızı unutmamalısınız.
• Aslında tercih öncesinde tüm programların puanı sıfırdır. Ancak her yıl öğrenci yönelimleri benzer olduğu için teknik olarak bir önceki yılın verilerine bakmak doğru bir yaklaşımdır. Standartlaşmış programlarda puan farklılığı oluşabilir ama sıralamalar oldukça benzer seyreder. Dikkat etmek gerekir.

Programların Özel Koşulları Dikkatle İncelenmeli

• Kılavuzdaki hemen her programın bilinen puan, sıra ve kontenjan bilgileri dışında kodlanan özel koşulları yer alır. Gerek tercih listesi oluştururken, gerekse listeyi oluşturduktan sonra tercih edilecek her programın özel koşulları dikkatle incelenmelidir. Koşullarını taşımadığınız bir programa ÖSYM’ce yerleştirilseniz de kayıt yaptırmakta zorlanırsınız.
• Tercihler oluşturulurken puan ve sıralama değerlerinden daha fazla bakacağınız bir diğer ayrıntı ise o bölümlerin bilgileridir. Program ve meslek hakkında bilgi sahibi olmadan yapılan tercihler her zaman sürprize açık ve risklidir. Her yıl 400 bine varan adayın bir yükseköğretim programında okuyorken yeniden üniversite sınavlarına girmek istemesinin en somut gerekçesi hatalı ve mesleği tanımadan yapılan tercihlerdir.
• “Şimdi kazanamazsam ek kontenjanla yerleşirim” gibi yanlış bir kamuoyu algısı vardır. Genel yerleştirmede bir programa yerleşmek, ek yerleştirmede kazanmaktan çok daha kolaydır, sakın unutmayın!
• Tercihlerin tamamı lisans programları olabileceği gibi tamamı ön lisans programları da olabilir. Kısaca 30 tercihten istediğinizi lisans programlarından, istediğinizi ön lisans programlarından oluşturabilirsiniz.
• Okul birinciliği kontenjanı liseden mezun olunan yıl kullanılan bir haktır. Lise birincilerinin tercih yaparken bu hususa dikkat ederek doğru tercihler yapması performanslarının üstündeki bir programa yerleşebilmelerine imkan sunar.
• Özel yetenek sınavı ile öğrenci alan programların ve askeri statüdeki okulların tercih bildirimini ÖSYM’ye değil, bizzat ilgili okullara başvurarak yapmanız gerekir. Bu programlara sadece sınav performansınıza bakılarak değil, bir takım test ve mülakatlardan geçerek girebilirsiniz. Bu okullara başvuru ÖSYS tercihi yapmanıza engel bir durum yaratmaz.
• Tercih ettiğiniz programın bir kent merkezinde mi yoksa bir kasabada mı olduğu da son derece önemlidir. En az 2 yıl boyunca yaşam biçiminize uygun olmayan bir fiziki ortamda kalabileceğinizi dikkate alarak seçimlerinizi yapmalısınız.
• ÖSYS kılavuzundaki yurt dışı üniversitelerinin ülkemizde denklik sorunları bulunmamaktadır. Ancak farklı bir ülke ve farklı bir kültüre adaptasyon sorununu dikkate almanızı öneriyorum.
• Yurt dışında yer alan ama ÖSYS kılavuzunda yer almayan bir programın tercih bildirim işlemlerinde yeri yoktur. Bireysel olarak başvuru yapmanız gerekir. Ancak bu programların denklik sorunu olup olmadığını mutlaka YÖK’ten öğrenmeniz yararlı olacaktır.

 

Salim Ünsal

Kültür Temel Liseleri Eğitim ve Rehberlik Direktörü