Eğitim Tercihi

Apaslan Dartan / Alpaslan Dartan / Terakki Vakfı Okulları/Yönetici., PDR Uzmanı., Eğitim Danışmanı / Eğitim Gazetecileri Derneği YK üyesi, PDR İst. Şb. Bşk. (2012-2017)

Sınav maratonunun bitmesiyle adayların ve ailelerin ayrı bir heyecan sardı. Hangi bölümü tercih etsem ya da seçeceğim bölümü hangi üniversitede okusam kararını vermek gerçekten sınava hazırlanmak kadar zor. Burada biliyoruz ki aileler, yakın çevredeki güven duyulan insanlar, tanıdık yüzler, öğretmenler, arkadaşlar ve rehber öğretmenler adayların ilk başvurduğu, danıştıkları kaynak kişiler oluyorlar. Ancak her danışılan kişi farklı bir şey söylediğinde de işin içinden çıkılamaz oluyor.

Gerçekte tercih aşamasının iki boyutu var. Birincisi teknik boyut, sınav sonuçları ile tercih edeceğiniz bölüm ve üniversitelerin asgari (puansal ya da başarı sıralarının) koşullarının uyuşması. En basit olanı da bu, seçimlerinizi bu çerçevede yapabilirseniz, okumak istediğiniz ya da okuyabileceğiniz bölümlere yerleşebilir açıkta kalma durumu yaşamazsınız.

Tercihin ikinci boyutu ise psikolojik olan kısmıdır. Burada da ilgi, istek ve motivasyonunuzun yüksek olduğu bölümler arasında kararsız kalma durumu vardır. İleride pişmanlık duymayacağınız, severek ve ilgi duyarak okuyacağınız birden çok meslek dalı arasında sıkışıp kalabilirsiniz. Burada da ilginiz vardır ama becerileriniz yetmeyebilir, ilginiz yoktur ama becerileriniz o meslek için yetiyor da artıyor olabilir.

Tüm bu veriler sizin için üç bileşeni bir araya getirmeyi zorunlu kılar. Meslekleri tanımayı, kendinizi iyi tanımayı ve kendinize uygun (ilgi, yetenek, motivasyon, beceri, v.b) bir seçim yapmayı. Bu üç bileşenin asgari koşulu da sınav sonucunda elde ettiğiniz neticenin bunu yapmaya olanak sağlıyor olmasıdır.

Bugüne kadar iyi bir kariyer sahibi olmanın yolunun iyi bir üniversite ve iyi bir bölümde okumaktan geçtiği düşünüldü hep. Oysa okul ve iş yaşamı arasındaki bağ çoğu zaman hiç örtüşmedi. Geleceğin iş dünyası artık çalışanlarında, evrensel bakış açısına sahip, parçaların önemini bilen ama sistemin bütününe odaklanabilen, anında ve hızlı davranabilme becerisine erişmiş, nerede ve hangi koşulda olursa olsun kendini doğru ifade edebilme becerisini aramaya başladı. İş dünyası kafası netleşmemiş gençlere iki önemli mesaj vermektedir. Kendinizi geliştirin, dönüştürün ve iyi ifade edin.

Günümüz toplumunda, son yıllarda doktorluktan müzisyenliğe, öğretmenlikten bankacılığa, bankacılıktan şarapçılığa uzanan farklı başarı ve kariyer öyküleri hiç olmadığı kadar arttığını görüyoruz. Üniversitede verilen eğitimlerin yansıması olarak tıp, hukuk, mühendislik, gibi bir uzmanlığa endeksli meslekler dışında pek çok meslekte artık alınan eğitimin pek fazla bir önemi kalmadı. Birçok kişinin mezun olduktan sonra eğitim aldıkları bölümlerden ilgi ve yetenekleri doğrultusunda farklı alanlarda iş yaşamına atıldıklarını görmeye başladık.

Geleceğin toplumunda ise tüm öngörüler bilgi teknolojilerinin önemine ve değerine ilişkin. Matematik ve Fen Bilimleri dışında önde olacak olan meslek alanı yok gibi. Gelecekte enerji, su, gıda mühendislikleri, savunma sanayii, uzay bilimleri, makine imalat, otomobil, bilgi ve iletişim teknolojileri ve sağlık sektörü ön plana çıkıyor. Bunun yanında en az bir yabancı dili bilmek, disiplinler arası düşünebilme, yaratıcılık, bilgi okuryazarlığı, insan ilişkileri, psikoloji ve toplum bilim önem kazanacaktır.
YKS Sınavları ve TYT/AYT
TYT Sonuçları İki Yıl Süreyle Geçerli
Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) 30 Haziran-1 Temmuz tarihlerinde 3 oturumda gerçekleşti. Sınava yaklaşık 2 milyon 300 bin kişi katıldı. YKS’nın ilk oturumu olan Temel Yeterlilik Testi’nden (TYT) tek puan çıkacak. Adaylar bu puanla yalnızca önlisans programlarını tercih edebilecek. Bunun için de 150 puan almaları gerekiyor. Bu puan için de TYT’nin 4 testinden ortalama 5 netleri olması yeterli olacak. TYT puanıyla 4 yıllık lisans programları tercih edilmeyecek. TYT puanı 150’inin altında olan adayların Alan Yeterlilik Testi’ne (AYT) girmiş olsalar bile AYT puanları hesaplanmayacak. TYT’de elde edilen 200 ve üzeri puan iki yıl süreyle geçerli olacak. Özel yetenek sınavlarına katılmak için TYT’den 150 puan almak yeterli olacak. Bu puan engelli öğrenciler için 100 olarak belirlendi.
AYT’DE 3 Puan Türü Olacak
Ağırlıklı puanların hesaplanabilmesi için TYT ve AYT’de ilgili testlerin herhangi birisinden en az 0.5 ham puan alınması gerekiyor. AYT’de Sayısal (SAY), Sözel (SÖZ) ve Eşit Ağırlık (EA) olmak üzere 3 puan türü var. AYT’de sadece matematik testini cevaplayarak en az 0.5 ham puan alanların SAY ve EA ağırlıklı puanları hesaplanacak. Bu da tercih yapmayacak adayların da bu havuzda görünmesine neden olacak.Bunun gibi sadece Türk Dili ve Edebiyatı- Sosyal Bilimler-1 testini cevaplayarak en az 0.5 ham puana alanların da EA ve SÖZ ağırlıklı puanları hesaplanacak.
Lisans programlarını tercih edebilmek için ise AYT’de 180 puan barajına ulaşmak gerekiyor. İlgili testlerin her birinden soru sayısının yüzde 20’si oranında ham puan alanların 180 puan almaları mümkün olacak.
Testlerin ve OBP’nin Yerleştirme Puanlarına Katkı %’leri

Kılavuz Yayınlandı

ÖSYM, ‘Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’nu 3 Temmuz’da adayların ve eğitimcilerin erişimine sundu. 2018 kılavuzuna göre devlet ve vakıf üniversitelerinde toplam kontenjan Önlisans, Lisans, Açıköğretim ve Uzaktan Öğretim de dâhil, 1 milyon 43 bin 177 olarak açıklandı. Geçen yıla göre Lisans bölümlerinde yaklaşık 6 bin, Önlisansta ise 60 bin kontenjan daraltılmasına gidildi.

Bu yıl ilk kez uygulanan YKS’nin ardından en çok tercih edilen programların kontenjanında geçen yıla göre değişiklikler oldu. Özellikle Türkça Matematik alanında yer alan işletme, iktisat, siyaset bilimi ve kamu yönetimi dâhil pek çok bölümde kontenjan azaltımı %25 leri buldu. Bunun yanında çokça tercih edilen Tıp ve Makine Mühendisliği bölümlerinde (%7), Hukukta (%5,8) ve Psikolojide (%16,9) luk artışlarda öğrenciler için olumlu gelişmeler olarak göze çarptı.

Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları

Tercihler Ağustos’ta Yerleştirmeler Eylül’de
Sınav sonuçlarını 31 Temmuz’da açıklanacak, adaylar tercihlerini ise 7-14 Ağustos 2018 tarihleri arasında T.C kimlik numarası ve şifreleriyle ÖSYM Aday İşlemleri Sistemi’nden (AİS) yapacaklar. 2018-Temel Yeterlilik Testi’nde (TYT) 150 ve üzeri puan alanlar, ön lisans; 2018-Alan Yeterlilik Testi (AYT) veya Yabancı Dil Testi’nde (YDT) ilgili puan türünde 180 ve daha fazla puan alanlar ise, lisans programlarından tercih yapabilecekler.

Adayların geçen yıl olduğu gibi 24 tercih hakları bulunuyor. Kayıtlar ise 3-7 Eylül tarihlerinde yapılacak. Elektronik kayıtlar ise, 3-5 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirilebilecek. Boş Kontenjanlara yerleştirmeler de kayıtlar tamamlandıktan sonra ÖSYM’nin açıklayacağı takvime göre yapılacak.
Tercih Yaparken Psikolojik Danışma ve Rehberlik Uzmanlarından Destek Alın
2018’deki sistem değişikliğinin yarattığı belirsizlikler ve sınavın yapısının değişmesi tercih sürecinde belirsizliğe neden olduğu kadar fırsatlar yaratacağı da görünüyor. Doğru tercih bunun için eldeki verilerin doğru okunması hiç şansım yok denilen bölümlere yerleşmeyi mümkün kılabilecektir. Bu çerçevede belirli mesleklerde puan ve sıralama aralığı geniş olabileceğinden tercihlerinizi önceki yıllara göre daha geniş yelpazeden seçmeye özen gösterin.

Baraj Puanı İle Öğrenci Alan Alan Bölümler:

Doğru Tercih Doğru Sıralama İçin
• Puana değil öncelikle sınav sonuç belgesinde yer alan başarı sırasının dikkate alınması gerek.
• Listenizdeki programların sırası, gerçekten istek sıranıza uygun mu? Örneğin, beşinci tercihinize giriş hakkı kazanacak olsanız, "Keşke altıncı tercihimi kazanmış olsaydım." demeyeceğinizden emin misiniz? Bütün tercihleriniz için bu geçerli mi?
• Gitmeyi düşünmediğiniz bölümleri tercih listenize almamalısınız. Kayıt yaptırmasanız bile yerleştirildiğiniz bölümlerden dolayı bir yıl sonra ağırlıklı ortaöğretim başarı puanınız düşecektir.
• Tercih edeceğiniz bölümün hangi puan türüne dâhil olduğuna dikkat edin ve o türdeki puanınızı göz önüne alarak tercihinizi yapın.
• İstemediğiniz yüksek puanlı bir yeri, sırf puanınız yettiği için yazmamalısınız. Yerleştirildiğinizde mutsuz olursunuz.
• Seçtiğiniz üniversitenin vakıf veya devlet üniversitesi olmasına, burs durumuna ve bulunduğu şehre ve varsa diğer özel koşullarına bir kez daha dikkatle bakın.
• Öncelikle adaylar, başarı sırası ve puanları ile öğrenim görmek istediği üniversiteleri-bölümleri bir arada değerlendirerek bir taslak tercih listesi oluşturmalılar. Sihirli soru sınav olmasaydı ve sizi koşulsuz olarak istediğiniz bölüme yerleştireceğiz deselerdi ilk sıraya hangi bölümü yazardınız? O bölüm bir nedenle olamadığında ikinci olarak hangi bölümü isterdiniz? Sorularını sormaktır.
• Bölümler, en çok girilmek istenenden, en az istenene doğru sıralamalı ve başarı sırası, minimum puan açısından, istek sırasını oynatmayacak biçimde gözden geçirilmelidir.
• Daha çok istenen bir yükseköğretim programını, yüzdelik dilim, minimum puan ya da başka bir nedenden ötürü daha az istediği bir programın altına yazmamak gerekir.
• Tercih sürecinde, başarı sıralarının bu yıl için -/+ % 10 değişebileceği göz önünde tutulmalıdır.
• Kendi başarı sırasının yarısı kadar alt ve iki katı kadar üst aralıklarda olabilecek bölümleri belirlemek açıkta kalma riskini neredeyse sıfırlar. Örneğin 50 bininci sırada yer almış bir adayın tercih aralığını 25 bin ile 75 bin aralığında yapıyor olması yerleşme şansınızı artırır.
• Bir aday, kaçıncı sıraya yazmış olursa olsun, tercih ettiği bir bölüme, diğer tercih eden adaylarla birlikte yerleşmek istediği puan türünden elde ettiği puanlarına göre sıralanmış olarak ve kontenjan dâhilinde yerleştirileceklerdir.
• Tercih Listenizdeki programların kılavuzda "bakınız" olarak gösterilen ve giriş için aranan bütün koşullarını karşılıyor olmasına dikkat edin.

Faydalanılan Kaynak
• https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/YKS/KONKILAVUZyeni03072018.pdf
• Oktay Aydın., üni_YKS_2018_.ppt