---

---

Eğitim dünyamızda belki de en çok sınavlardan ve sonuçlarından söz ediyoruz. Öğretmenlerin ve yöneticilerin en çok mesleki gelişim ihtiyacı olarak dile getirdikleri alan ölçme ve değerlendirme.  Bir sürü sınav, test, proje vb. uygulamalar yapıyoruz ama halen sistemimizdeki en sorunlu alanımız da burası. Bu yazıda son yıllarda biçimlendirici(süreç) ve özetleyici(sonuç) değerlendirme yaklaşımlarının dengelenmesiyle gelişen öğrenci merkezli ölçme ve değerlendirme yaklaşımını ele alacağım.

Tüm iyi ölçme – değerlendirme yaklaşımları gibi öğrenci merkezli ölçme değerlendirme de uygun şekilde zorlayıcı ve gelişimsel olarak uygun öğrenme hedeflerini ifade eder. Ayrıca öğrenci, öğretmen, il ve ilçelere öğrenmenin nasıl derinleştirilebileceği hakkında geri bildirim verir. Mevcut bağlam için geçerli ve güvenilirdir ve pratik ve verimlidir  (McMillan 2011).

Öğrenci merkezli ölçme değerlendirmenin temel özellikleri;

-Bireyseldir;

-Öğrenme ve gelişime odaklıdır;

-Motive edicidir;

-Öğrencilerin kendi öğrenmelerini yönetmelerine aktif olarak katılmalarını sağlar,

-Çeşitli kitleler için bilgilendirici ve yararlıdır.

Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirmenin ilk ve en göze çarpan unsuru bireyselleştirilmiş olmasıdır.  Bireysel öğrencilerin güçlü yönleri, ihtiyaçları ve ilgilerini merkeze almayıp da nasıl öğrenci merkezli olabilir? Ölçmenin bireyselleştirilmesi, öğrenme hedeflerinin, ödevlerin farklılaştırılmasını, öğrencinin öğrenmesi hakkında odaklı ileri besleyen geri bildirim sağlama (tek başına veya gurupla çalışırken) ve öğretim ve öğrenme süreçlerinin gerektiği gibi uyarlanmasını içerir.

Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirme ayrıca öğrenme ve gelişmeye odaklanır. Bir başka deyişle öğrencinin öğrenmesi veya öğrenmemesini ölçmek ve raporlamaktan daha fazlasını yapar, ancak elbette bunları da yapar. Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirme, öğrencilere, öğretmenlere ve başkalarına, öğrencilerin öğrenme hedeflerine doğru ilerlemek için neye ihtiyaçları olduğu hakkında yararlı geri bildirim vererek öğrenmeyi ve gelişmeyi teşvik eder. Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirmenin bu özelliği biçimlendirici(süreç) değerlendirmenin modern görüşlerine benzemektedir, burada da ölçme – değerlendirme not verme veya sıralama değil, bir öğrenme anıdır (Andrade & Cizek 2010; Shute 2008).

Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirme, öğrencilerin öğrenmeleri ve gelişmeleri için hedef koymalarına aktif katılımlarını, bunu yaparken bu hedeflere doğru ilerlemelerini izlemeyi ve herhangi bir sorunun nasıl çözüleceğini saptamayı içerir. Öz düzenlemeli öğrenme de denilen kendi öğrenmesini ve gelişimini yönetme yetkinliği 21. Yüzyıl üniversite ve kariyer başarısı için gerekli temel bir uzmanlık türüdür (Dembo & Seli 2008). Öz ve akran değerlendirme ve portfolyo gibi sınıf ölçme değerlendirme uygulamalarında sadece öğrencilerin temel bilgi ve becerileri öğrenmelerine yardım etme değil, aynı zamanda kendini düzenleme alışkanlıkları geliştirme potansiyeli de vardır (Allal 2010; Andrade 2010).

Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirme tanımının belki de en şaşırtıcı özelliği motive edici olmasıdır. Birçok kişi değerlendirilmeyi motivasyonla değil,  hafif ila orta kaygıyla ilişkilendirir ve araştırmalar notların düşen motivasyon ve düşük başarı ile ilişkilendirildiğini göstermiştir (Butler & Nisan 1986; Lipnevich & Smith 2008).

Son çalışmalar biçimlendirici(süreç) değerlendirmenin özellikle öğrenci çalışması hakkında ayrıntılı, ödeve özgü yorumların, ödeve ilgiyi arttırdığını ve daha iyi performansla sonuçlandığını göstermektedir. (Lipnevich & Smith 2008).

Son olarak öğrenci merkezli ölçme – değerlendirme, çeşitli kitleler için bilgilendirici ve yararlıdır.  Daniel ve Lauren Resnick (1985), Amerikalı öğrencilerin dünyada en çok test edilen ve en az incelenen öğrenciler olduklarını söylerler. Oysa ben bizim öğrencilerimizin Amerikalı öğrencilerden daha fazla test edildiklerini düşünüyorum.  Her yerimiz sınav sonuç notlarıyla dolu ama program ve öğretimi uyarlamak için ölçmeden gelen bilgiyi kullanmakta berbat durumdayız. Öğrenci merkezli ölçme – değerlendirme, öğrenciler, öğretmenler, idareciler, anne babalar, iller ve ilçeler dahil her düzeydeki paydaşların öğrenmeyi desteklemekte kullanabilecekleri yararlı bilgi sağlar.

Sonuç olarak ülke çapında yaklaşım ve uygulama düzeyinde öğrenci merkezli bir ölçme-değerlendirme modeline ihtiyacımız var.

Kayhan Karlı

@kayhankarli

Facebook.com/kayhankarli