Günümüzde pek çok öğrenci ev ödevi olarak verilen çalışma yapraklarını görünce mutsuz oluyor ve keyif almadan yapmış olmak için yapıyorlar. Eğitimciler ve velilerde ev ödevinin işe yararlığını tartışıyorlar. Öğrencilerin çoğu için ev ödevleri genellikle öğretmenlerin onları cezalandırmak için kullandığı bir araç olarak algılanmakta. Bazen gerçekten böyle olabilir ancak...
Öğrencilerimizin mecbur oldukları için değil, öğrenmek için çalışmak istemelerini tercih ederiz! Öğretmenler olarak öğrencilerimizin içsel motivasyonlarını oluşturabilmelerini hedeflemeliyiz. Eggen ve diğerleri tarafından “Motivasyon hedefe yönelik aktivitenin harekete geçirildiği ve muhafaza edildiği süreçtir” şeklinde tanımlanmakta. (Schunk, Pintrich & Meece, 2008, s. 4: Eggen & Kauchak, 2010, s. 284). “Öğrenme motivasyonuna oryantasyonu olan öğrenciler, konuları içsel olarak ilginç ya da keyifli bulsalar da, bulmasalar da bu konuları anlamaya çaba gösterirler; ortaya çıkan anlama buna değer” (Eggen & Kauchak, 2010, s. 286). O halde biz eğitimciler ödevi nasıl hazırlamalıyız ki bu ödevler öğrencilerimizin motivasyonunu sağlasın ve öğrenme aracı olsunlar?
Günümüzde pek çok öğrenci ev ödevi olarak verilen çalışma yapraklarını görünce mutsuz oluyor ve keyif almadan yapmış olmak için yapıyorlar. Eğitimciler ve velilerde ev ödevinin işe yararlığını tartışıyorlar. Öğrencilerin çoğu için ev ödevleri genellikle öğretmenlerin onları cezalandırmak için kullandığı bir araç olarak algılanmakta. Bazen gerçekten böyle olabilir ancak diğer yandan ev ödevi öğrenmenin sürmesi ve kalıcı hale gelebilmesi için etkili bir araç olduğu da biz eğitimciler için önemli bir gerçektir. Hatta Fransa Cumhurbaşkanı bizzat ev ödevlerini kaldıracaklarını söyledi ve yeni bir tartışma başlattı. Tam bu tartışmalar arasında ülkemizde sömestr tatiline yaklaştığımız şu günlerde ev ödevlerinin öğrenciler için keyifli bir öğrenme aracına dönüştürülebilmesi için bazı işe yarayan stratejileri paylaşmak istedim.
• Başlarken; ödevi hazırlamaya başlamadan önce kendimize sorarak cevaplarını bulmamız gereken soruları şu şekilde sıralayabiliriz,
o Ev ödevi bu konunun öğrenilmesini sağlayacak en iyi yol mudur? Ödevin gerekliliğini sorgula.
o Ödevin gerçekleşmesi sonrası ilk adımın ne olacak? Öğrenmeyi sürdürmek için büyük resmi planladın mı?
o Ödevde kullandığın strateji nedir? Ekip çalışması mı yoksa bireysel mi?
o Bu etkinlik sonunda ne öğrenmesini bekliyorsun? Öğrenme çıktısı nedir?
o Ödevin gerçekleştirilebilmesi için sınırlılıklar var mı? Yaşına uygun mu? Öğrenme stillerini dikkate alıyor mu? Kaynaklar ve süre yeterli mi?
Bu soruların sonunda ödevi hazırlamaya karar verdiğinizde işinize yarayabilecek birkaç strateji de şunlar olabilir;
• Öğrenen için anahtar noktalar sağlamak. Ödev sayfasını bir görsel gibi düşünün ve nasıl daha kolay hatırlamak için çağrışım yaptırabilirsiniz.
• Sayfa düzeni çok önemlidir. Sayfada bırakılan boşluk miktarı, satır, sütun boşlukları, ad, soyadı ve sınıf gibi bilgiler dengeli ve standart bir şekilde hazırlanmalı.
• Ödevin öğrenci açısından sahiplenilmesi ve onu zihinsel düzeyde meşgul edecek olması önemlidir. Bu nedenle öğrencinin çalışma rotasını belirleyecek bir yönergesi ve arada ne kadar anladığını kontrol edebileceği kontrol noktaları olmalıdır. Anladığını fark ettiği kontrol noktalarında ödüllendirmeler de işe yarayacaktır.
• Renk her insanda olumlu duygular uyandırabilir, mümkünse çalışmalarınızı öğrenme ortamı gibi düşündürmek için doğru renkleri iyi kullanın.
• Merak uyandırın: Yeni, şaşırtıcı veya farklı alıştırmalar içsel motivasyonu tetiklerler. Ayrıca uzun süreli yapacağı bir çalışma için başlangıcı kolaylaştırır.
• Bir zorlama (challenge) sunun: Öğrencilerinizin yakınsal gelişim alanının hemen ötesinde bir görev vererek onları zorlayın, başarı garantili değildir ve bu görevi başarmak, öğrencilerinize büyük duygusal tatmin verecektir. Unutmayın beyin zorlanmayı sever ancak öğretmenin ustalığı bunu zorlanma düzeyinde tutabilmektir. Aksi halde beyin aşırı zorlanmayı tehdit olarak algıladığında kaçmaya veya savaşmaya karar verir ki her iki durumda da öğrenme durur...
• Eğer yapamazsa ne olacak? Öğrencinin ödevin bir noktasında kilitlenmesini önlemek için önceden planlama yapın, alternatifler üretin. Yapamama stresi öğrencinin öğrenmesine ket vurduğu gibi devam etmesini de engelleyecektir. Dolayısıyla bu olmazsa hazırladığınız ödev sizin amacınıza da hizmet etmemiş olacaktır!
• Öğrencilerin özerklik duygularını teşvik ediniz: Öğrenciler, kendi öğrenmelerinin kontrolünü ellerinde tuttuklarını hissettikleri zaman daha motive olurlar; öğrenmeyi bir şekilde sürdürürler.
• Yaratıcılık ve fantezi kullanın: Öğrencilerin kendi hayal dünyalarını yaratıcı görevler üzerinde kullanmalarına izin verin.
• Öğrencinin yaptığı işlere değer veriniz ve ödüllendirin; besleyici tanılayıcı geribildirim yoluyla ödevi bir öğrenme aracı olarak kullanın. Bunun içinde sayfa düzeninde geribildirim için boşluklar bırakın hatta öğrencinizin de size geribildirim verebilmesi için bunu kullanmayı öğretin.
• Öğrencilerin farklı fikirlerini ve alternatif düşüncelerini paylaşmaları için yer ayırın ve teşvik edin ki süreç onlar için teşvik edici olsun.
• Öğrenme stilleri her öğrencide farklı etki ve sonuç ürettiği gibi öğrenme ihtiyaçlarının da farklı olabileceğini göz önünde bulundurun. Öğrenme ihtiyaçlarına göre ödevi farklılaştırma stratejileri uygulayın. Farklılaştırma stratejileri için teknolojiden kolaylıkla yararlanabilirsiniz. Teknolojik araçlar yöntem ve sonuçlar açısından size zaman kazandırabilir.
• Renkler gibi yazı için kullandığınız karakterde öğrenciler için belirleyici olabilir. Bu nedenle düzeylerine en uygun yazı karakterlerini seçmeye çalışın.
• Özellikle yazı içeren ödevlerde yazı yazma rehber notları bulundurmanız onlardan ne beklediğinizi açıkça ifade edeceği için kolaylaştırıcı olacaktır. Önemli bir etkisi de bir rutin oluşturacağı için bütünsel olarak beceri gelişimini kolaylaştıracaktır.
• Noktalama işaretleri konusunda beklentinizi açıkça belirtin. Örneğin kesme işareti var mı? Yok mu? Önemli olan onları yazmaya teşvik etmek…
• Öğrencilerin teknolojide bizlerden daha yetkin olduğunu unutmayın. Ödev sırasında teknoloji kullanmaları teşvik edin ancak bunun bir amaç değil araç olduğunun sürekli altını çizin…
Elbette bunlara benzer daha çok strateji sıralayabilirim ancak altını çizmek istediğim konu “ödevlerin etkili planlanarak hazırlandığında öğrenmenin devamlılığı ve kalıcılığı açısından çok önemli bir araç” olabileceğidir. Özellikle tatil dönemlerinde öğrencilere dağıtılan özensiz, kes-yapıştır, renksiz ve motive etmeyen ev ödevlerinin öğrenme açısından öğrencilere hiçbir şey katmadığını söyleyebilirim. Bir diğer konuda kitaplarından belirlenmiş sayfaların numaralarını vermek ödev değildir. Çünkü bu sadece belli sayıda tekrar yapmaya odaklar ve düşünceyi geliştirmek yerine tatilin sonunda veya başında vazife savmak için yapılır. Bu konuda öğretmenin kitap sayfalarını yaptırsa dahi bunun sonucunda elde etmek istediği öğrenme çıktılarını görmek için öğrenciyi düşünmeye zorlayan etkinlikler hazırlaması gerekir. Bu şekilde yapılırsa öğrenciye verilecek en güzel mesaj ise öğretmenin de bu ödevi hazırlamak için zaman ayırdığı ve öğrenme çıktılarına, öğrencilerine değer verdiğinin işareti olacaktır.
Tüm öğrenenler için keyifli bir tatil dönemi dilerim...
Eğitimtercihi
Kayhan Karlı
YASAL UYARI:
Yayınlanan köşe yazısı ve haberlerin tüm hakları ESM Yayıncılığa aittir. Kaynak gösterilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı özel izin alınmadan kullanılamaz.