Eğitim Tercihi

Geçtiğimiz günlerde kamuoyuna, iktidar partisinin zorunlu eğitimle ilgili bir yasa teklifi hazırladığı ve TBMM Eğitim Komisyonuna sunduğu, komisyonunda bu teklifi Kabul ederek en kısa sürede Genel Kurul’a aktaracağı yansıdı.
Ayrıntılı bir bilgi olmasa da, yasa teklifinin şu an kesintisiz 8 yıl olan zorunlu eğitimin, kesintili olarak ve ortaöğretimi de içine alacak biçimde 4+4+4 yıl olmak üzere toplam 12 yıl olmasını; okul öncesi eğitimdeki 1 yılı da katarak 1+4+4+4 yıl olmak üzere toplam 13 yıl olarak gerçekleşmesini hedeflediğini anlıyoruz.
Bu hedefin yeni olmadığı, 1-5 Kasım 2010’da yapılan ve 17 Aralık 2010’da bildirisi MEB’ce yaymlanan MEB Eğitim Şurası kararlarına dayandırıldığını görüyoruz.
Şurada zorunlu eğitimle, ilköğretim ve ortaöğretimin güçlendirilmesi ile ilgili ne tür kararlar alınmıştı hatırlatmakta yarar var.
Kararlar şunlardı:

1. İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında büyüklüklerine ve öğrenci sayılarına göre kurumsal bütçe oluşturulmalı, okulun fiziki durumu ve ihtiyaçları dikkate alınarak her okul için genel bütçeden ödenek tahsisi yapılmalı, bu bütçenin harcanması ve harcamaların denetlenmesi için okulda oluşturulacak kurullar etkili olacak  şekilde mevzuatta düzenleme yapılmalıdır.  

2. Zorunlu eğitim öğrencilerin yaş grupları ve bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak; 1 yıl okul öncesi eğitim, 4 yıl temel eğitim, 4 yıl yönlendirme ve ortaöğretime hazırlık eğitimi ve 4 yıl ortaöğretim olmak üzere öğrencilere farklı ortamlarda eğitim almaya fırsat verecek şekilde 13 yıl olarak düzenlenmelidir. 

3. Müfredat değişiklikleri ve eğitimde gelişmelerin uygulamaya yansıtılmasının sağlanması için öğretmenlerin sürekli mesleki gelişimlerinde okul temelli modeller uygulanmalı ve mesleki gelişim etkinliklerine katılma her öğretmen için bir hak ve sorumluluk olarak görülmeli, müfredat değişiklikleri ve eğitimde gelişmeler hakkında velilerin sürekli bilgilendirilmesine yönelik hazırlanacak eylem planı hayata geçirilmelidir.
 

4. İlköğretim ve ortaöğretimde orta vadede ikili öğretimden normal öğretime geçilmeli, öğle yemekleri okulda verilmeli, birleştirilmiş  sınıf uygulamalarının sistematik bir değerlendirmesi yapılarak birleştirilmiş  sınıf uygulaması mümkün olan en alt düzeye çekilmeli, okullarda sınıf mevcutları çağdaş ölçütlere göre (20-25) düzenlenmeli, 2023 Vizyonu’na uygun olarak özel öğretimde okullaşma oranının % 25’e çıkarılması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

5. Eğitim alanında faaliyet gösteren özel kurum ve kuruluşların istihdamdaki vergi ve primleri kalkınmada öncelikli yörelere göre alınmalı, hizmet satın alma yoluyla özel okul kapasiteleri artırılmalı, arsa tahsisi ile ilgili problem çözülmelidir.

6. Ortaöğretime geçişte öğrencilerin ilgi ve yetenekleri dikkate alınarak rehberlik ve yöneltme esas alınmalı, SBS bir plan dâhilinde sadece özelliği olan ortaöğretim kurumlarını kapsayacak şekilde düzenlenmeli, diğer ortaöğretim kurumları ile yüksek öğretime öğrenci yerleştirmede okul başarısı ve süreç değerlendirmeye yönelik yaklaşımlar esas alınmalıdır.

7. Okullar arası başarı farkları ve eşitsizlikler azaltılmalı ve her bir okulun eğitiminde asgari bir kalite standardının sağlanabilmesi için okulların fiziksel yapı ve donanımları ile insan kaynakları bakımından mevcut durumlarını gösteren envanterler daha detaylı çıkarılmalı; tüm okulların en yüksek standardı hedeflemesi için orta vadeli bir eylem planı hazırlanarak hayata geçirilmelidir. 

8. Öğrencilerin ve velilerin okulda yönetim ve karar süreçlerine daha fazla katılmaları sağlanmalıdır. 

9. Yerel yönetimler, imar planlarını yaparken il ve ilçe millî eğitim müdürlüklerinden görüş alarak eğitim alanlarını belirlemelidir.  
10. Yatılı ve pansiyonlu okullardan başlamak üzere mevcudu 500’ü geçen her okula sağlık personeli verilmelidir. 
 
11. e-okul sisteminde adrese dayalı öğrenci kayıtlarının aksayan yönleri iyileştirilmelidir. 

12. Ortaöğretim kurumu bulunmayan yerleşim birimlerindeki öğrenciler taşımalı ilköğretim uygulaması ile koordineli bir biçimde ortaöğretim kurumlarına taşınmalı, bu öğrencilere öğle yemeği verilmeli, yerel yönetimler öğrencilerin taşınması konusunda destek vermeli ve bu hususlar ile ilgili yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

13. Ortaöğretime erişimde güçlük yaşayan çocukların erişimlerini kolaylaştırmak için mevcut pansiyonların kapasiteleri  artırılmalı, kapanma durumunda olan yatılı ilköğretim bölge okulların (YİBO) dan uygun olanların ortaöğretim pansiyonlarına dönüşümü sağlanmalı ve kız çocuklarının erişiminin sağlanması için gerekli tedbirler alınmalıdır. 

14. Kız öğrencilerin ortaöğretime devamlarına ilişkin teşvikler artırılarak sürdürülmeli, bu konuda 1739 sayılı Yasanın 15. maddesi daha etkin hâle getirilmelidir.

15. Ortaöğretim öğrencilerinin burs sayısı ve miktarı artırılarak yeterli hâle getirilmeli, ekonomik yetersizliği olan ailelerin ortaöğretime devam eden çocuklarına sosyal yardımlaşma ve dayanışma fonlarından veya okul aile birlikleri tarafından sağlanan ulaşım, barınma, beslenme ve giyim gibi yardımlar için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. 

16. Her ilde engelli öğrencilere yönelik ihtiyaca göre eğitim verecek okullar yaygınlaştırılmalı, öğrencilerin okullara erişimini kolaylaştıracak önlemler alınmalı, taşımalı sistem bunlara da uygulanmalı ve öğle yemekleri okulda verilmelidir.
 
17. Mesleki ve teknik ortaöğretime erişimi artırmak amacıyla 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu gereği öğrencilere ödenmesi gereken ücretin,  yurt  genelinde (yaşına uygun asgari ücretin % 30’dan az olmamak üzere) kamu ve özel sektörde uygulanmasında karşılaşılan  sorunlar giderilmeli, işletmelerde beceri eğitimi yapan öğrencilerin sosyal güvenlik hakları iyileştirilmelidir.
 
18. Genel ortaöğretim ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarındaki dersler ve haftalık ders saati sayısı azaltılmalı, teneffüs süreleri artırılmalı, ayrıca mesleki ve teknik ortaöğretimde uygulama derslerine daha fazla ağırlık verilmelidir. 

19. Ortaöğretime erişimle ilgili daha sağlıklı politikalar geliştirebilmek için öğrencilerin devamsızlık ve terk nedenleri tespit edilerek öğrenciyi sistem içinde tutacak tedbirler alınmalı, okula devamı, okulu bitirmeyi, okuldan ayrılmayı, mezunları izlemeyi ve değerlendirmeyi sağlayacak sistem kurulmalı, ortaöğretim kurumlarını erken bitirme imkânı sağlayan düzenlemelere yer verilmeli, ilköğretimden mezun olanların e-okul üzerinden takibi yapılmalıdır.

20. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında; okul, alan ve bölümler işgücü piyasası, ihtiyaç analizi sonuçları ve bölgesel ihtiyaçlara göre sektöre yakın mekânlarda, mesleki eğitim kampüsleri şeklinde açılmalı, okulların yönetimi ayrı ayrı olmalı, yemekhane, kantin, laboratuvar, atölye, sosyal tesisler, kütüphane vb. fiziki yapılar daha verimli ve etkili biçimde kullanılmalıdır.
 
21. Mesleki ve teknik ortaöğretim öğrencileri için ÖSYS akademik ve mesleki alanda yapılmalı, öğrenciler alanı ile ilgili yükseköğretim kurumlarına yerleştirilirken sonuçlar birlikte değerlendirilmeli, mezunların kendi alanlarındaki yükseköğretim programları yeniden belirlenerek yüksek öğretime geçişte ek puan verilmelidir. 

22. Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumu mezunlarına uzun vadeli faizsiz işletme kredisi verilmesi ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır.
23. Mesleki ve teknik eğitim ile ilgili öğretim dairelerinin tek çatı altında birleştirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır.
 
24. Sosyal, sportif, bilimsel ve sanatsal etkinlikler okul ortamlarında artırılmalı ve geliştirilmelidir.

25. Psikolojik Danışmanların erişim ve yönlendirmeyle ilgili konularda daha etkin rol almaları için görev alanları yeniden belirlenmelidir.  
26. Milli güvenlik bilgisi dersi müfredatı diğer derslerin program mantığına paralel olarak yenilenmeli ve bu dersin kadrolu öğretmenlerce okutulması ile ilgili yasal düzenleme yapılmalıdır.

27. Ortaöğretim kurumlarında seçmeli olan demokrasi ve insan hakları dersi, ortak dersler arasına alınmalıdır. 

28. Eğitim kurumlarının yapım, donatım ve tüm giderleri; il özel idarelerince, belediyelerce, köy tüzel kişiliklerince bütçe imkânları nispetinde karşılanmalıdır.

29. Örgün, yaygın ve açık öğretim sisteminde genel ortaöğretim ile mesleki ve teknik ortaöğretim kurumları arasında bütün sınıflarda yatay ve dikey geçişlerin yapılmasına imkân sağlanmalıdır. 

30. Pansiyonlara belletici öğretmen kadroları tahsis edilerek atama yapılmalı, pansiyon yönetimleri ayrı olmalıdır.
 
31. İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarında görevli öğretmenlerin bilgiye  kolay ulaşabilmeleri için üniversite ve araştırma kurumlarının basılı ve elektronik ortamlardaki yayınlarından ücretsiz yararlanmaları sağlanmalıdır.

32. Merkezî sınav sistemiyle öğrenci alan ortaöğretim kurumlarını kazanan öğretmen çocuklarının, velisinin görev yaptığı yerleşim biriminde ilgili okul türünün bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, öğretmen çocuğu kontenjanından parasız yatılı olarak öğrenim görmesi ile ilgili düzenleme yapılmalıdır.

33. Merkezî sınav sistemiyle öğrenci alan genel ortaöğretim kurumları öğrencileri için farklı ders programları ve bu programlara göre ders kitapları hazırlanmalıdır.

34. Millî Eğitim Şurası Yönetmeliği değiştirilmeli ve şura katılımcılarının en az % 25’i eşit sayıdaki kız ve erkek öğrencilerden oluşmalı ve öğrencilerin katılımı demokratik süreçle sağlanmalıdır.

35. Öğrencilerin kitap taşıma yükünün azaltılması amacıyla; e-kitap, fasikül, kopartılabilir
sayfalı kitap, her kitaba MEB’in internet sayfasından ulaşılabilmesi vb. uygulamalar yapılmalıdır.

36. Eğitim çalışanlarına branşında rehberlik ve teftiş esas alınmalı, eğitim müfettişleri kendi aralarında uzmanlaşmış ekiplere ayrılmalı, iş disiplini ve verimlilik gereği eğitim müfettiş yardımcısı, eğitim müfettişi, eğitim başmüfettişi şeklinde kariyerlendirilmeli, her yıl yerine üç yılda bir teftiş esas alınmalıdır. 

37. Ülkemizde bütün derslerin eğitimi Türkçe olmalı, bazı derslerin yabancı dille eğitiminden vazgeçilmelidir.

38. Üstün yetenekli ve/veya üstün zekâlı çocuklarımızın yetenek ve istidatlarına göre programlanmış ve planlanmış özel eğitim okulları açılmalıdır. 

Şura’da iyiniyetle kağıt üstünde alınan kararlar sözkonusu. Önemli olan yasa teklifi ile amaçlananlara ne oranda ulaşılacağıdır.
Önce teorik olarak değerlendirmek gerekirse kararı, karar yerindedir. Okul öncesinin zorunlu eğitime katılması, 4 yıllık ortoöğretime de zorunlu eğitim içinde yer vererek eğitim süresini 13 yıla çıkarmak olumlu bir karardır. Böylece ortaöğretime geçişte fire veren % 30’luk bir öğrenci kaybı da önlenmiş olacaktır. Ayrı yaş ve gelişim gruplarının ayrı düzeylerde buluşturulması da yerindedir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken sadece fiziksel alanlarının ayrı olması değil, aynı zamanda program içeriklerinin, öğretim teknik araç gereç ve yöntemlerinin, yönetici ve öğretmen atamalarının da bu düzeylere uygun olması sağlanmalıdır.
1+4 yılın sonunda bir alan seçtirip orada zorunlu kalmasına neden olmak yerine, öğrencilerin 1+4 yılın sonrasındaki 4 yılda çeşitli ders seçimleri ile arayışlarını, kendini ve alanları tanımasına olanak sağlanmalı, alan yönelimleri, 1+4+4 9 yılın sonunda once sadece “akademik lise” ve “mesleki lise” biçiminde yapılmalı, 4 yılın içinde de kendi içinde alanlara ayrışıma olanak verilmelidir. Bu arada sistem mutlaka istendiği anda fark dersleri alarak ya da sınavlara girerek yatay geçişleri de olanaklı kılmalıdır.
Sistemde isteyen okulların 1+4 yılın sonuna sonraki 4 yılın önüne hazırlık koymalarının ve yabancı dil derslerinin de ikinci 4 yılda ağırlıklı olarak devam etmesine de izin verilmelidir.

Bu yapıda en önemli işlev şüphesiz psikolojik danışman ve rehberlik servislerinde olacaktır. Okulların bu servisleri hem insane gücü hem de fiziksel anlamda güçlendirilmeli, görev tanımları daha net olarak ortaya konmaldır.
Tüm bu tartışmalar, kısır siyasi çekişmelere malzeme yapılmamalı, siyasi kozu olanların kozlarını siyasi arenada paylaşmaları, burada ne öğrenciler için eğiticiler için ülke için insanlık için doğru olacaksa o ortaya konmalıdır. Türkiye her eğitim tartışmasında kısır siyasi konular yüzünden zaman kaybediyor ve gerçek tartışması gereken konulardan çok uzaklaşıyor.
Temel amacımız, gelişen uygarlıkta çocuklarımızın bireysel kişisel ve mesleki gelişimlerini sadece kendi vatandaşları ile yapacak düzeyde değil, dünyadaki tüm akranları ile  rekabet edecek biçimde olması için eğitim ve öğretim modelleri geliştirmek olmalıdır.
Türkçe’yi ve en az bir yabancı dili, duyduğunu ve okuduğunu çok iyi anlayan, düşünce ve duygularını yazılı ve sözlü çok iyi ifade edebilen, bilgiye nasıl ulaşacağını ve bu bilgilerden yeni çıkarımlara nasıl elde edeceğini bilen, özgüveni yüksek, iletişim becerilerine sahip birçok alnda bilgisi olan ve bir alanın uzmanı öğrenciler yetiştirmek olmalı temel amaç.