---

---

Üniversite giriş sistemine ilişkin sınav sonuçları açıklandı. Şimdi sıra üniversiteli olmak isteyen adayların, öğrenim görmek istedikleri yükseköğretim programları (bölümleri) ve üniversitelere ilişkin tercihlerini bildirmelerine geldi. Bir milyonu aşkın aday, kendilerini hem yaşama hazırlayacak hem de ileride sahip olacakları mesleklerin, yapacakları işlerin temelini oluşturacak en uygun üniversite ve bölümleri seçmeye çalışacaklar.

Oktay Aydın'ın diğer yazıları için tıklayın

Bu aşamada, en önemli konu, “adayların tercihlerini nasıl yapacakları”, “üniversite ve bölüm seçerken nelere dikkat edecekleri”, işin ucu mesleğe dayandığı ve bir anlamda meslek seçimi yapıldığı için, “mesleklerin geleceğine ilişkin nasıl bir yaklaşım sergilemeleri gerektiği” gibi sorulara verilecek yanıtlardır.

Bu dönemim en moda kavramı, “geleceğin meslekleri” oluyor. Bu konuda gençlere yol göstermek isteyen hemen her ilgili ya da yetkili birey, adaylara meslek seçerken gelecekte yıldızı parlayacak, onlara daha çok olanak sağlayacak meslekleri seçmelerini öneriyor.

Ne yazık ki bu dönemde kavramlar da tanımlar da birbirine karışıyor, birbiri yerine kullanılıyor. Gençlerin bilmesi gereken ve tanımlarına tam vakıf olması gereken kavramlardan, “üniversite”, “yükseköğretim programı”, “lisans” ve “ön lisans” hemen her adayca artık biliniyor. Ancak “meslek”, “kariyer” ve “iş” kavramları hala zihinlerde çok da net değil.

“Meslek”, “insanlara yararlı mal ve hizmet üretmek için yapılan, karşılığında da para alınan, belli bir eğitimle kazanılmış olan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, kuralları toplumca belirlenmiş olan etkinler” olarak tanımlanıyor (Kuzgun Y. 1999). “Kariyer”, mesleği de içeren bir kavram. Bireyin yaşamı boyunca yaptığı tüm işleri, yaşamını oluşturan tüm olayları ve yaşam rollerinin tüm kurgularını tanımlamak için kullanılıyor. “İş”, ise, bir alanda mesleki bilgi ve becerilerin uygulanması olarak tanımlanabilir.

Meslek seçimi, en yalın anlatımı ile bireyin meslekler arasından kendine en uygun olanı seçmesidir. Hep olmak istediği meslek, ileride zengin iş fırsatları sunacak meslek ve bireyin bilgi ve becerilerinin yeteceği meslek üçgeninde aday en uygun olanı seçmekle karşı karşıya kalıyor.

Bu süreçte, meslek seçimi konularına ve mesleklerin geleceğine ya da geleceğin meslekleri öngörülerine geçmeden önce dikkat edilmesi gereken nokta, her ne kadar bu seçim, sonuçta meslek seçimi yapılıyor gibi algılansa da, şu anda seçilenin üniversite ve bölüm olduğu unutulmamalı. Bölümde okutulan derslerin içeriği, yapılan proje ve çalışmaların türü mutlaka araştırılmalı. Adaya uymayan derslerin ve çalışmaların olduğu programlar, salt o mesleğe sahip olmak istiyorum diye seçilmemeli. Ayrıca, üniversite seçiminde, mutlaka, üniversitenin bireysel gelişime ne tür bir katkı sağlayacağı, üniversitenin genel ortamının neler sunduğu ve ulusal ve uluslar arası saygınlığı gibi ölçütler de dikkate alınması gerekiyor.

Meslek seçimini belirleyen etkenler olarak karşımıza, “yetenekler”, “ilgiler” ve “değerler-ihtiyaçlar” çıkıyor. Bir insan, meslek yeteneklerine ilgilerine değerlerine uyuyorsa, etkinlikler ilgisini çekiyorsa, iş ortamı uygunsa, iş arkadaşları ile ilişkiler iyi ise, iyi bir gelir elde ediyorsa, işvereni, iş arkadaşları, ailesi ve toplumca işi nedeniyle takdir ediliyor ve ödüllendiriliyorsa, sağlık ve genel güvence elde edebiliyorsa, mesleğinde ilerleme sağlayabiliyorsa, yetki ve sorumluluk veriliyorsa, uygun çalışma saatleri varsa, yeteneklerini ve kendini gösterme olanağı bulabiliyorsa, yarışma ortamı varsa ve bu meslekte iş bulabiliyorsa, o mesleği seçiyor ve meslekte bireysel doyuma ulaşabiliyor.

Meslekleri, ülke yönetiminde yer alan temsil görevi olan ve diğer üst düzey kamu yöneticileri, profesyonel bilgi beceri gerektiren meslekler, teknisyenler ve hizmet ve satış işleri diye ayrılıyor.

Meslek seçiminde, bireysel ilgi, yetenek ve değerlerin yanı sıra, ulusal ve uluslar arası gelişimin de özenle izlenmesi gerekiyor. Bir adayın 4-5 yıl üniversite öğrenimi alacağı, 1-2 yıl yüksek lisans, staj, gelişim kurslar ve benzeri arayışlarla geçeceği öngörülürse, şu anda bölüm, üniversite, bir anlamda meslek seçen bir aday, bu mesleği 10-15 yıl sonra uyguluyor olacak. Bu bağlamda, toplumsal, ulusal ve dünyadaki, siyasi, ekonomik ve teknolojik tüm gelişmelerin yakından izlenmesi zorunluluk haline geliyor, sağlıklı bir meslek seçimi için.

Gelecekte daha çok gelişecek ve iş fırsatları sunabilecek gibi görünen sektörler arasında, bilişim, yazılım, tasarım, psikolojik danışmanlık, enerji, uzay araştırmaları, genetik, gıda, bireysel sağlık hizmetleri sayılabilir. Hukuk, tıp, uluslar arası ilişkiler gibi bazı alanlarda da özel uzmanlık alanlarının artacağı söylenebilir.

Oktay Aydın

Eğitim Uzmanı