Eğitim Tercihi

Son 3 yılda, RTÜK'e bilgi veya dirence dayalı yarışma programlarına ilişkin toplam 16 bin 844 şikayet iletilirken, bu sayı toplam şikayetin yüzde 5'ni oluşturdu

Değişen yayın kültürü, reyting ile reklam ilişkisi ve toplumsal dönüşüm baz alındığında, dizi ve çeşitli kuşak programlarının yanı sıra yarışmaların formatlarında da ciddi bir değişim gerçekleşti. Medyada çeşitli yönleriyle tartışılan çok tartışılan yarışma türündeki programlara şikayet oranı, son 3 yılın toplam bildirim sayısının yüzde 5'ini oluşturdu.

 AA muhabirinin Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'ndan (RTÜK) edindiği bilgiye göre, bilgi veya dirence dayalı yarışma programlarına ilişkin toplam 16 bin 844 şikayetin iletildiği kuruma, toplamda 305 bin 405 bildirim yapıldı.

Her 100 şikayetten 5'i yarışma programlarına

2010 yılından 2013 yılı başına kadar bilgiye dayanan ve başlayıp biten yarışma niteliğindeki program türü için toplam bin 899 şikayet kaydedilirken, direnç yarışmaları olarak adlandırılan, aynı kişilerin katıldığı uzun süreli ve beceriye dayanan yarışma programlarına ise toplam 14 bin 445 bildirim gerçekleşti.

2010  yılında  yarışma programları 613,  direnç yarışmaları 5 bin 678  bildirim alırken, 2011'de bu sayı bin 86'ya 4 bin 314 olarak yansıdı. 2012 yılında ise yarışmalara yalnızca 200, direnç yarışmalarına ise 4 bin 453 şikayette bulunuldu.

Tüm program çeşitleri için RTÜK'e yapılan bildirim sayısı ise 2010 yılında 86 bin 300, 2011'de 116 bin 67 ve geçen yıl ise 103 bin 67 olarak gerçekleşti. Buna göre son üç yılda alınan toplam 305 bin 405 şikayetin yalnızca yüzde 5,35'ini her iki yarışma programı türü için yapılan şikayetler oluşturdu.

En çok hangi yarışmalar şikayet edildi

Son üç yıl baz alındığında, yarışma türündeki programlar için kaydedilen bildirimlerin yüzde 27'si yayından kaldırılan "Çarkıfelek” için yapıldı. Yarışma türündeki programlarden en çok şikayet edildiği 2011 yılındaysa bildirimlerin yüzde 90’ı “Açıl Susam Açıl” adlı programa yönelik gerçekleşti.

Direnç yarışması türündeki programlar arasında yemek yapımıyla ilgili olanlar öne çıktı.  “Yemekteyiz" bildirimlerin  yüzde 27'sini oluştururken, yemekle ilgili diğer bir program olan “Masterchef”, yüzde 7 oranında kaydedildi. Yeni başlayan ve sadece 6 aylık süre zarfında çok konuşulan “Ben Bilmem Eşim Bilir” adlı program ise bu türe ilişkin şikayetlerin yüzde 7’sini aldı.

Bilgi yarışmalarında en çok şikayet genel ahlaktan değil, kişilerden

Bildirimlere, vatandaşların şikayetçi oldukları konular açısından bakıldığında ise son üç yılda yarışma programlarına 3 bin 427, direnç yarışmalarına 24 bin 378 şikayet bildirildi.

Yarışma türüne gelen şikayetlerde yüzde 26 ile “kişiye yönelik şikayet (katılımcı ya da sunucu)” kriteri başı çekti. “Genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırılık” konulu kriter hakkındaki şikayet oranı yüzde 20 olurken,  seyirciler yüzde 10 oranında “program kaldırılsın” isteğinde bulundu.  "Kişilik Haklarını İhlal ve İftira-Hakaret” konulu kritere ilişkin bildirim oranı da yüzde 10 olarak gerçekleşti.

Direnç yarışmalarındaki şikayetlerde yüzde 22 ile “genel ahlaka ve ailenin korunması ilkesine aykırılık” öne çıkarken  yüzde 18 oranıyla “kişiye yönelik şikayet (katılımcı ya da sunucu)” kriteri ikinci sırada yer aldı.  “Çocuk ve gençlerin gelişimlerini olumsuz etkileyebilecek programlar” kriteri hakkındaki bildirim oranı yüzde10 oldu. Şikayetçi olduğu programın kaldırılmasını isteyen vatandaşlarsa yüzde 12'ye ulaştı.

En temiz, en güzel, en bilgili kim?

Yaygın medyada 2012-2013 sezonunda, yarışma ve direnç yarışması türünde 18 program ekrana geldi. Bazı programlar yeni bir konseptle seyircinin beğenisine sunulurken, bazıları birkaç sezondur izleyicinin aşina olduğu programlar arasında yerini aldı, bazıları ise ekranlara veda etti.

İşte yarışma programları

Türkiye'nin televizyonla tanışmasının ardından TRT'de "Evet Hayır" ile başlayan yarışma programlarının son nesli ise şunlar:

"Ben Bilmem Eşim Bilir",  evli, nişanlı veya sevgili olan 4 çift yarışmaya katılıp, belirlenen etkinlikler çerçevesinde birbirleriyle yarışıyorlar.

"Elimin Lezzeti", 4 kişinin beş gün süresince  programın aşçısı Cenk Doğar'ın tarifini verdiği yemeği yapmalarının ardından,  gözleri bağlı olarak önlerine servis edilen yemeklerin tadına bakarak puan veriyorlar.

"Bir Fikrin Mi Var?",  projeleriyle başvuran veya iş kurmak isteyen insanların, fikirlerini jüriye beğendirmeleri gereken bir girişimcilik yarışması.

"Yemekteyiz", 5 yarışmacıdan biri, diğer yarışmacıları sırayla evlerinde ağırlayarak mutfaktaki hünerlerini sergiliyor.

"Survivor",  bir adada düzenlenen zorlu bir direnç yarışması.

"Büyük Risk", "Cevap Soruda",  "Mastermind",  "Kim Milyoner Olmak İster", "Şans Kapıda" ve  "Aileler Yarışıyor", bilgi yarışmaları arısında yer alıyor.

"Popstar",  Müzik yarışması.

"Bugün Ne Giysem",  yarışmacılar, kıyafet seçimlerini değerlendiren jürinin verdiği puanlarla en şık seçilmeye çalışıyor.

"Benzemez Kimse Sana", her biri farklı bir vakıf için yarışan yarışmacılar, Türkiye’de ve dünyada popüler sanatçıları canlı performanslarla taklit ediyor.

"Ben Burdan Atlarım", yarışmacılar olimpik özelliklere sahip atlama havuzuna çeşitli yükseklikteki tramplenlerden atlıyor.

"Güven Bana", birbirleriyle tanışmayan ve stüdyoda bir araya gelen iki yarışmacının birbirlerine güvenmeleri halinde ödüllerinin arttığı genel kültür yarışması.

"Evim Evim Temiz Evim",  yarışmaya katılan 5 kadın yarışmacıdan biri, her gün kendisine gösterilen evi temizliyor.

"Mutfakta Hayat Var",  maddi durumu yeterli olmayan beş kadının katıldığı yarışmada, 5 hafta boyunca şef Erol Kaya'nın verdiği eğitimin ardından başırılı yarışmacı iş sahibi oluyor.