Eğitim Tercihi

Milli Eğitim Bakanı Sayın Nabi Avcı’nın bizzat himayesinde “Arama Konferansları” adı altında yapılan yeni Liselere Yerleştirme Model toplantılarının sonuncusu Eskişehir’de geçtiğimiz hafta sonunda yapıldı. Bu toplantılardan elde edilen ve basına yansıyan bilgilere göre 6, 7 ve 8. Sınıflarda altışar dersten (Türkçe, matematik, fen ve teknoloji, sosyal bilgiler, İngilizce ve din kültürü) her dönem için birer yazılı (dönemlerin ikinci yazılıları) merkezi olarak gerçekleştirilecek ve liselere geçiş bu sınavlardan elde edilen ortalamalar kullanılarak sağlanacak. Ayrıca önünde “yığılmalar” yaşanması olası okullar da kendilerinin hazırlayacağı ek bir eleme sınavı yapabilecek.

Özetle yukarıdaki gibi olduğu anlaşılan yeni geçiş sistemi oluşturulurken aşağıdaki soru ve sorunların yanıtlarının da bulunması, sistemin işlerliği açısından son derece önemlidir:

1.Ortak Müfredat

Özellikle matematik dersinde (fen ve sosyal derslerinde de yer yer) yıllardır yaşanan farklı yayınevlerine ait kitapların kullanımlarından kaynaklanan konu sırası farklılıklarının oluşturduğu müfredat eşitsizliği nasıl aşılacaktır? Örneğin; 6. Sınıf matematik dersinde yıllardır “Doğal Sayılar” konusundan başlayan ve “Kümeler” konusundan başlayan ve farklı iki konu sırası takip eden kitaplar değişik illerimizde ders kitabı olarak kullanılmaktadır. Hem birinci dönem hem de ikinci dönemde yapılacak merkezi matematik sınavlarında farklı illerdeki öğrenciler bazı konuları işlemiş bazılarını ise işlememiş olacaktır. MEB bu durumu ikili testler hazırlayarak mı ortadan kaldıracaktır? Bu durumda testlerin düzey eşitliği sağlanabilecek midir?

Ayrıca, coğrafi, sosyal ve ekonomik farklılıklardan ya da öğretmen eksikliğinden kaynaklanan konularda geri kalmışlık sorunu nasıl aşılacaktır? Sınavlarda yöneltilen bir ya da birkaç sorunun konusunun işlenmediği okul ya da yerleşim birimlerinde yaşanacak olası mahkeme furyalarının önlerine nasıl geçilecektir? Yargı çalışanlarımıza yeni yerleştirme sisteminin getireceği ek bir dava kategorisi daha yüklenmeyecek midir?

2.Sınav Güvenliği

Öngörülen sisteme göre öğrenciler kendi okul, sınıf ve sıralarında merkezi sınavlara girecektir. Gözetmen öğretmenler ise başka okullardan sağlanacaktır. Bu durum iki farklı yönden sınav güvenliği konusunda açık oluşturmaktadır.

a) Öğrencilerin sınava girecekleri mekanlara hakim olduklarından dolayı önceden yapabilecekleri hazırlıklarla oluşturacakları kopya riski nasıl ortadan kaldırılacaktır?

b) A okulundaki bir öğretmen gözetmenlik yapacağı B okulunun idarecisini tanıması (büyük şehirlerde bile oldukça yüksek bir olasılıktır) ve bu idareci de kendi öğrencilerinin başarısını doğal olarak yüksek tutmak için öğretmenden daha gevşek bir gözetmenlik talebinde bulunması gibi sorunlar nasıl aşılacaktır? (Elbette sistem, kendi paydaşlarına güven üzerine kuruludur, ancak Sayın Bakan’ın bile öğretmenlerin not konusunda bazı öğrencilere cömert bazılarına tutumlu davrandığını itiraf ettiği bir ortamda bu güven açığının kapatılması özellikle düşünülmelidir.)

3.Sınav Günleri

2013-2014 yılında yapılacak sınavların sadece 8. Sınıf düzeyinde olacağı açıklanmıştır. Bu sınavlar takvime ne şekilde dağıtılacaktır? Her dersin sınavı ayrı bir günde mi yapılacaktır? (Bu durumda 12 iş günü kaybedilecektir. Üç yıl boyunca 36 iş günü.) Bu yıl 8. Sınıfların sınavları olduğu günlerde 5, 6 ve 7. Sınıflar ders işleyecek midir? (İşleyeceklerse bu sınıflarda derse giren öğretmenler başka okullarda görev almamalıdır. Bu durumda da gözetmen sıkıntısı yaşanabilir.) Ders işlenecekse hayati bir sınavın yapıldığı bu ortamların sükuneti sağlanabilecek midir?

Aynı günde iki ya da daha fazla dersten sınav yapılması düşünülmekte midir? Örneğin, sınavların tamamı bir gün içinde (üçü sabah, üçü öğlen) yapılabilir mi? Bu durumda öğrencilere eski yıllarda tek oturumda bir sınav kitapçığı verilmesi ile yeni sistemde ayrı ayrı testlerin verilmesi arasında çok fark olacak mıdır?

Sınav dönemlerinin önemli sorunlarından biri olan devamsızlık sorunu nasıl aşılacaktır? Her bir sınav öncesinde, birkaç gün evde ya da özel çalışmalarla hazırlanmak isteyen öğrencilerin rapor almasının önüne nasıl geçilecektir?

4.Okul Kursları

Yeni dönemin önemli olgularından birinin de okul kursları olacağı açıktır. Veli ve öğrencilerin, not güvenliğini sağlamak amacıyla okulda veya okul dışında öğretmenlerinin düzenleyeceği kurslara rağbet göstermek zorunda kalacağı açıktır. Önceki uygulamalarda okul kurslarına kaydını yaptıran öğrencilerin otomatik olarak notlarının arttığı deneyiminden hareketle, yeni dönemde de bu tarz sorunların önüne geçebilecek bir mekanizma söz konusu olacak mıdır?

Yeni sistemde öğretmen-öğrenci, öğretmen-veli ilişkilerinin ne tür boyutlara ulaşacağı konusunda fikir jimnastiği yapılmış mıdır?

5.Telafi Sınavları

Sağlık vb mazeretlerden dolayı bir dersin sınavına katılamayan öğrencilerin il ya da ilçe Milli Eğitim Müdürlükleri’nde telafi sınavlarına girebileceği öngörülmektedir. Sınavın içeriği konusunda fikir edinmek isteyen ve bu nedenle kolayca rapor alabilen öğrenci/öğrenciler nasıl tespit edilip engellenecektir? Örneğin bir sınıfın yarısı rapor alıp sınava girmezse ne yapılacaktır? İl ya da ilçe Milli Eğitim Müdürlükleri’nde görev yapmakta olan personellerin çocukları veya yakınları telafi sınavına girme hakkı kazandığında ne yapılacaktır? Ebeveyninin görev yaptığı kurumlarda telafi sınavına girmek, bir öğrenci için diğerlerine göre lehte eşitsizlik yaratmayacak mıdır?

6.İller Arası Tercih

Sayın Hüseyin Çelik’in Milli Eğitim Bakanı olduğu dönemde doğru bir kararla iller arası tercih sınırlaması kaldırılmış, bu sayede örneğin Hakkari’deki bir öğrenci İstanbul Galatasaray Lisesi’ni tercih edebilme hakkına kavuşmuştur. Yeni sistemde iller arası tercih nasıl düzenlenecektir? Sayın Bakan’ın ve Sayın MEB Müsteşarı’nın ifadelerinde illerin kendi içlerinde başarı sıralamalarının yapılacağı gibi anlaşılması güç ifadeler yer almaktadır. Bu açıklamalar ne anlama gelmektedir? Örneğin Artvin’deki bir öğrencinin aldığı 350 puan ile İstanbul’daki bir öğrencinin aldığı 350 puan eşit sayılmayacak mıdır? İllere göre katsayılar belirlenip öğrencilerin puanlarına etki etmesi mi sağlanacaktır? Tıpkı döviz kurlarında olduğu gibi iller arası bir kur sistemi mi oluşturulacaktır? Örneğin, bir İzmir puanının 0,78 Adıyaman puanına eşit olması gibi durumlar mı öngörülmektedir?

7.Önünde “Yığılma” Yaşanan Okullar

Yetkililerin, önünde “yığılma” yaşanan okulların kendi sınavlarını yapabileceklerine dair açıklamaları ne anlama gelmektedir? Bu okullar hangileridir? Örneğin İstanbul (Erkek) Lisesi önünde yığılma yaşanan okullardan biri olacaktır. Bu okul alacağı öğrencileri belirlemek için belirlenen 36 sınav dışında bir sınav da kendisi yapabilecektir. Ancak aynı durum nüfusun oldukça kalabalık olduğu Esenler ilçesinde bulunan İbrahim Turhan Anadolu Lisesi’nde yaşanırsa bu okul da kendi sınavını yapabilecek midir? Yanıt “evet” ise lokal sınavların bu kadar yayılmasının getireceği riskler hangi yöntemlerle ortadan kaldırılacaktır?

Ayrıca önünde “yığılma” yaşanan bu okulların yapıldığı sınavlara il dışından öğrenciler katılabilecek midir? Yanıt olumlu ise bir öğrenci bu tarz okullardan kaçının sınavına girme hakkına sahip olacaktır? Bu okullardan birine girmek için uğraş veren ancak lokal sınavlarda başarılı olamayan öğrenciler, hangi okullara nasıl yerleşebilecektir?

…

Daha nice soru ve sorun… Değerli eğitim konusunda dertli okurlar, öngörülen sistemin bütün hücrelerinin tek tek irdelenmesi, olası bütün ters durumların mümkün olan en geniş paydaşlarca tartışılması gerektiği, sanırım hepimizin ortak görüşü.

Bir avuç eğitimcinin ayaküstü denebilecek bir zaman aralığında ortaya koyduğu yukarıdaki soru ve sorunlar, ümit ediyorum ki onlarca ilde belki yüzlerce toplantı yapan karar alma iradesine sahip makamların da gündemine girmiş ve çözümler üretilmiştir.

Ümit edelim… İyidir…

A. Serdar ŞEKER

Eğitimci