Eğitim Tercihi

Türkiye, üstün yeteneklilerin eğitiminde henüz hedeflenen seviyelere ulaşamadı. Peki, dünyada üstün yetenekliler nasıl eğitiliyor, bu konuda neler yapılıyor?

Tüm alanlarda insan çabasıyla topluma yapılan katkılarda üstün zekâlı ve yetenekli bireylerin payı büyük. Bu nedenle, üstün zekâlı ve yetenekli bireylerin eğitimine tüm dünyada önem veriliyor. Ancak dünyada üstün yetenek eğitimi konusunda ABD, İsrail ve Kanada öne çıkıyor. Bu ülkelerde uzun zamandır sistematik olarak üstün yetenekli çocuklara destek veriliyor. Bütçe ayrılıyor, modeller oluşturuluyor.

ABD’DE HER EYALETTE FARKLI BİR EĞİTİM VAR

1950’li yıllarda üstün zekâlı ve yetenekli bireylerin eğitimine olan ilgi artış göstermiş. ABD ve Kanada bu alanda farklı bir eğitim gerektiğini savunan ve bu alanla ilgili çalışmalar yapan ilk ülkelerden. ABD’de sıklıkla tercih edilen önlemler zenginleştirme, hızlandırma, sınıf atlatma, ders atlatma, kredilendirme, farklı gruplar, farklılaştırma ve özel eğitim imkânları sağlama…

ABD’de eyalet sisteminden dolayı, her yerde aynı şekilde uygulanan bir üstün yetenekli çocuklar eğitimi yok. Üstün yeteneklilerin eğitimi konusunda her eyaletin kendi eğitim sistemi var. Örneğin Alabama Eyaleti’nde 6 yaşından itibaren en az 12 yıl üstün yetenekli çocuklara uygun eğitim ve özel hizmet verilmek zorunda. 50 eyaletten 30’unda ‘bu çocuklara hizmet verilmelidir’ diye kanunlar/yaptırımlar/fonlar var. Bazı eyaletlerde emlak vergilerinden pay aktarılıyor.

KANADA’DA KARMA EĞİTİM VERİLİYOR

Üstün yetenekliler eğitiminin örgün eğitimle en uyumlu biçimde kaynaştırıldığı, bilimsel verilerle eğitim kuramlarının yerinde uygulamaların yapıldığı ülkelerden biri de Kanada. Ağırlıklı olarak karma eğitim veriliyor. Yani üstün yeteneklilerle diğer öğrenciler aynı sınıfta eğitim görüyor. Okullardaki özel programlarla ayrı dersler de alan öğrenciler bir yandan da üstün yetenek sergilemedikleri alanlarda yaşıtları ile normal öğretimlerine devam ediyor.

Kanada’da Peel District’te öğrencilerin ilgi duydukları alanlarda becerilerini keşfetmeleri ve geliştirmeleri için farklı bölgesel programlara sahip liseler var. Bu bölgesel programların arasında bölgesel güçlendirme programı da bulunuyor. Üstün olarak tanılanan öğrenciler, kendi liselerine devam etmek yerine bu okullara girmeyi seçebiliyor. Bu programlarda öğrenciler temel dersleri alıyorlar ve bu dersler öğrencileri yaratıcı olmaya yönlendiren modifiye edilmiş ödevleri içeriyor.

İSRAİL’DE ÜSTÜNLERİN EĞİTİMİ KANUNİ ZORUNLULUK dk-apotek.com

Dünyada üstün zekâlı dahi çocukların eğitimine en geç başlayan (1970’lerde) ülkelerden biri olmasına rağmen şu anda üstün zekâlı dahi çocuklara en iyi eğitimi veren ülke İsrail… Bu ülkede üstün zekâlılar eğitimi kanuni zorunluluk.

1970’lerde başlayan çalışmalar devlet düzeyinde ele alınmış. İsrail Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Ulusal Üstün Zekâlılar Birliği kurulmuş ve ülkenin üstün zekâlı çocuklarının geleceği bu birlik tarafından planlanmış. Bu birlik teorikte ve pratikte çalışmalar yaparak ülke genelinde farklı nitelikte programlar geliştirmiş ve başlatmış. Bu programlar İsrail üniversiteleri tarafından da desteklenmiş.

İsrail’de üstün yetenekli çocuklar için hızlandırma, sınıf atlama ya da üst sınıftan ders alma, zenginleştirme (ek dersler) gibi yöntemler uygulanıyor. Okul dışı etkinlikler ve Bilim ve Sanat Merkezleri’ne ağırlık veriliyor.

ALMANYA’DA ÜSTÜNLER OTONOM ÖĞRENME YÖNTEMİ İLE EĞİTİLİYOR

Almanya’da üstünlerin eğitimiyle ilgili II. Dünya savaşından önce birçok araştırma yapılmış, ancak II. Dünya savaşından sonra bu çalışmalar tamamen durmuş. 1980’li yıllarda ise bu çalışmalar tekrar başlamış.

Almanya’da eğitim sistemindeki birçok üstün zekâlı ve yetenekli öğrenci otonom öğrenme yöntemi ile eğitiliyor. Buna göre öğrencilere çeşitli modüller öğretiliyor ve bu eğitim modülleri uygun bir şekilde incelenerek, düzenli talimatlarla uygulanıyor. Hem normal hem de özel programlarla bu eğitimler veriliyor. Bu öğrenme modeli öğretmenler tarafından dersliklerde dolaylı olarak uygulanıyor. Öğrencilere ev ödevi verilerek, evdeyken de öğrencinin otonom öğrenme modeline devam etmesi sağlanıyor. Okullar birçok eğitim modülünü içinde barındırmakta ve her modül 36 çalışma birimininde oluşmaktadır. Örneğin bu modüller matematik alıştırmalarını, öğrenme stratejilerini veya zaman yönetimini içeren modüller olabilmektedir. Modüllerde hem içerik hem de öğrenme stratejileri veya da bu birimlerin tümünün birleşimine ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu modüller altı hafta boyunca her gün sürmekle beraber ve bu altı haftalık, her gün verilen eğitim kombinasyon halinde sunuluyor.

FRANSA’DA ÜSTÜNLER DİĞER ÖĞRENCİLERLE BİR ARADA

Fransa’da üstün yeteneklilere daha kaliteli bir eğitim sunmak amacıyla kurulmuş birçok kurum bulunuyor. Üç üniversitede hali hazırda uygulanmakta olan birçok program var.

Fransa’da üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin diğer öğrencilerden ayrı tutulması istenmiyor. Tanılama için IQ setleri kullanılmakla birlikte, tüm öğrencilerin eğitimine uygun programlar oluşturuluyor. Tanılamadaki ve gruplamadaki yaşanabilecek sıkıntıların en aza indirgenmesi amacıyla, öğretmen eğitimine birincil önem veriliyor. Bu sebeple Paris Descartes Üniversitesinde bir öğretmen eğitimi programı mevcuttur. Bunun dışında başka bir üniversite de daha Avrupa’daki öğretmenlere üstün zekâlı öğrencileri tanılama ve eğitmeye yönelik eğitim veriliyor.

Fransa’da üstün zekâlı ve yetenekli bireylerin eğitiminde kamu farkındalığına önem veriliyor. Kamu farkındalığı için, üniversite profesörleri üstün zekâlılık eğitimi popüler hale getirmeye çalışıyor, çeşitli kitaplar yayınlıyorlar. Öğretmenlere bu bireyleri nasıl eğiteceklerine dair bilgi veriliyor.

İNGİLTERE’DE İLERİ SEVİYE ÖĞRENMEYE ÖNEM VERİLİYOR

İngiltere’nin üstün zekâlılar ve yetenekliler eğitiminde, ileri seviye öğrenmeye önem veriliyor. Öğrenci odaklı bu eğitim sınıflarda ve zenginleştirme kurslarıyla pekiştiriliyor. Üstün zekâlılar ve yetenekliler alanında uzman kişiler tarafından koordine ediliyor.

İngiltere’de her öğrencinin üstün zekâlı olduğu yaklaşımı benimsenmekle birlikte, üstün zekâlı ve yetenekliler eğitimi sistemin içine gömülmüş. Bu noktada öğretmenlerin nitelikleri çok önemli. Bu amaca hizmet eden National Association for Curriculum Enrichment (Müfredat Zenginleştirme Ulusal Deneği) NACE yıllardır öğretmenlerin yetiştirilmesi ve öğrenme malzemelerinin hazırlanmasında etkin bir rol oynuyor. Normal eğitim sistemi içerisinde bu öğrencilerin ihtiyaçları giderilmeye çalışılıyor. Bu noktada farklılaştırma çok büyük önem arz ediyor. Hızlandırma ve zenginleştirme kursları, ileri düşünme becerileri eğitimin başka önemli bir yönünü oluşturuyor.

GÜNEY KORE’DE ÜSTÜNLER ÖZEL SINIFLARDA EĞİTİM GÖRÜYOR

Güney Kore’de ailelerin eğitim seviyesi yüksek olduğu için 4. sınıfa kadar öğrencilerin yetenekleri ve diğer eğitim ihtiyaçlarıyla doğrudan aileler ilgileniyor ve bu sınıftan itibaren de üstün yetenekli öğrencilerin tanılanması devlet eliyle yapılıyor. Tanılanan öğrenciler okullarında özel eğitim sınıflarında eğitim görüyorlar. Güney Kore’de 1. Kademe eğitimi 6 yıl olduğundan 7. Sınıftan itibaren Seoul Hıgh School gibi eğitim hizmeti veren okulların sınavlarına alınıyorlar.

Ülkede sayıları 90’ı bulan Bilim ve Sanat Merkezleri ve Müzeleri bulunuyor. Bu kurumlar, özellikle üstün yetenekliler için açılmış kurumlar olmayıp tüm yaş ve kademedeki bireylerin yetenek gelişimlerine imkan sunan deneme-bilim ve uygulama merkezleri olup aynı zamanda bilimsel gelişme evreleri ile hayata dair muhataplarına üç boyutlu görsel materyaller kullanılarak oluşturulmuş bilim müzesi özelliği taşıyor.