Eğitim Tercihi

Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği Yönetim Kurulu Eş Başkanı Cem Gülan, özel okulların yüzde 60’ının kar etmediğini belirtti

Özel okulların tüm alanlarda eğitimin lokomotifi olduğunu söyleyen Türkiye Özel Okullar Birliği Derneği Yönetim Kurulu Eş Başkanı Cem Gülan, özel okulların gelişimi için teşvik mekanizmalarından önce eğitim-öğretim anlamında kontrollü serbestlik verilmesinin daha yararlı olacağına dikkat çekiyor. Önümüzdeki dönemde özel okullaşma oranlarında küçük artışlar beklediklerini ifade eden Cem Gülan ile, 4+4+4’ün özel okullara etkisinden zincir okullara, kurumlar arasındaki rekabetten özel okulların toplumdaki algısına bir çok konuyu konuştuk.

Özel okul sektörünün bugün için geldiği noktayı değerlendirebilir misiniz?

Türkiye’de özel okulların gelişimini yeterli görüyor musunuz? Özel okulların gelişimi için teşvik mekanizmaları üzerinde nasıl iyileştirmeler yapılmalı?

Özel okulculuk son yıllar içinde oransal olarak % 4 seviyesine yaklaşmıştır. Hiç şüphesiz bu oran gelişmiş ülkeler ortalamasının altındadır. Bunun başlıca nedenleri arasında ülkemizde gelişmiş ülkelerin tersine reel teşvikler olmaması ve devletin özel okullardan doğrudan hizmet satın almaması sayılabilir. Nitelik anlamında özel okullar akademik başarı, yabancı dil, fiziki yapı, teknoloji kullanımı gibi konularda ve tüm alanlarda eğitimin geneline lokomotif vazifesi görmektedir. Özel okulların gelişimi için teşvik mekanizmalarından önce eğitim-öğretim anlamında kontrollü serbestlik verilmesi daha yararlı olacaktır. Zira bugünkü şekliyle özel okullar paralı resmi okullar gibi eğitim-öğretim yapmak zorundadır, haftalık derslerden, seçmeli derslere, programdan, yeni sistemlerin denenmesine kadar her konu Bakanlığın iznine tabidir. Halbuki özel okullar yenilik ve değişimi ülkemize kazandıran kurumlar olmalı ancak tüm yapılanlar Devlet tarafından denetlenmelidir. Ekonomik anlamda ise reel olmayan mevcut teşvik planları yerine gelişmiş ülkelerde olduğu gibi Devlet veya yerel yönetimler tarafından doğrudan öğrenci başına ödeme ile hizmet satın alımı hayata geçirilmelidir.

4+4+4 uygulamasının özel okulculuk sektörü üzerindeki etkisi nasıl olmuştur? Bu çerçevede bir değerlendirme yapabilir misiniz?

4+4+4 sistemi özel okullar için çok büyük bir değişiklik veya yenilik getirmemiştir. Aslında ciddi değişim olarak kabul edilebilecek konular zaten özel okullarda uygulanmaktaydı. Özel okullar için sorun 60-66 aylık çocukların 1. sınıfa kabul edilmesinde yaşanmıştır. İlk bakışta birinci sınıflarda öğrenci artıran bu karar diğer yanda bağımsız özel anaokullarının ciddi öğrenci kaybına yol açmıştır. Küçük yaşta öğrenci alan okullar da çocukların sisteme uyumda sıkıntı yaşadığını dile getirmektedir.

Özel Fonlar özel okulculuğu tümünü etkileyebilir

Özel sermaye fonlarının eğitim sektörüne yönelik yatırımlarının arttığını görüyoruz. Sizce sektördeki yabancı sermayenin artışı beraberinde hangi sonuçları doğuracaktır? Sektöre olumlu ya da olumsuz etkileri neler olacaktır?

Yerli veya yabancı fonların özel okulculuk alanına ilgi gösterdiği açıktır. Bu konuya sağlıklı değerlendirmek için sahaya giren veya girmeyi düşünen fonların tarzını iyi bilmek gerekir. Genel olarak fonlar sahaya yaptıkları yatırımların getirisini kısa süreler içinde elde edip sahadan çıkmayı arzularlar. Bu nedenle amaç sayısal olarak hızlı büyümek yatırımı cazip hale getirerek iyi karla satmaktır. Bu tarz fonlar genellikle bina alımı veya inşası yerine kiralama, donatma ve reklam aşamasına ağırlık verirken diğer alanlarda ağır davranabilirler. Eğer sisteme bu tarz fonlar girmiş veya girerse ve zaman içinde eğitim kalitesi düşer ve verilen sözler yerine getirilmezse, özel okulculuğun tümü ağır darbe yiyebilir. Bu tarz bir olumsuz imajı silmek bin bir güçlükle silinen “Denize nazır diploma hazır okullar” imajını silmekten çok daha zor olabilir.

Eğer olumlu fonlar sisteme dahil olduysa ve olacaksa, daha fazla özel okul açılmasını, bu okulların devlet tarafından desteklenmesini ve eğitim kalitesinin yükselmesini sağlayabilirler.

Türkiye’deki özel okul sektörünü dünya ile kıyasladığınızda nasıl bir tablo ortaya çıkıyor?

Gelişmiş ülkeler ile OECD ülkelerinde özel okulculuk %10 ile % 40 arası oranlarda değişen paya sahiptir. Özel okullaşma bizde olduğu gibi okul öncesinde yoğunlaşmaktadır. Bizden farklı olarak kiliseler, yerel yönetimler veya devlet tarafından desteklenen okullar bu oranın artmasında etkindir. Birçok ülkede devlet doğrudan öğrenci için okula para ödemekte, öğrenci velisinden çok az bir katkı alınmaktadır. Türkiye’de ise veliden alınan paranın üçte biri devlete gitmektedir.

Rekabet Kurulu’nun kısıtlamaları müdahaleyi engelliyor

Özel okullar arasına rekabetin giderek arttığı bir dönem yaşıyoruz. Bu rekabeti doğal buluyor musunuz? Rekabet koşullarının düzenlenmesine ihtiyaç olduğunu düşünüyor musunuz?

Özellikle yerli ve yabancı fonlar ile sermayenin sektöre yönelmesi ile rekabet artmaktadır. Bazen rekabet son derece çirkin yollara başvurulmasıyla da ortaya çıkmaktadır. Geçmişte rekabetin etik kurallar çerçevesinde yapılması için gayret gösteren Derneğimiz, Rekabet Kurulu’nun getirdiği kısıtlar nedeniyle yaşanan çirkinliklere müdahale edememektedir. Bu nedenle eğitime gönül veren kurumlar ile ticari karlarına önem veren kurumlar değerlendirmesini yapmak velilere ve kamuoyuna kalmıştır.

Fast food’a karşı gurme restaurantlar

Zincir okullar olgusu ön plana çıkıyor. Bu gelişmeyi nasıl değerlendiriyorsunuz? Küçük okulların birleşerek zincir okullar haine geleceği veya büyük zincirlerin küçük okulları alacağı öngörülüyor. Siz bu görüşe katılıyor musunuz?

Yukarıdaki pek çok maddede bu konuya değindim. Doğal olarak zincirlerin yeterli gücü olmayan okulları toplaması doğal görülmelidir. Küçük okulların bir araya gelerek zincirler oluşturması çok kolay gözükmemektedir. Güçlü ekonomik yapıya sahip, iyi geçmişi olan ve talep gören okullar ise durumlarını güçlendirerek yaşamaya devam edecektir. Bize göre eğitim çok özel ve farklı bir alandır. Bu alandaki zincirleşme market-bakkal örnekleminden çok fast food-gurme restaurant örneklemine benzeyecektir. Yani gerçek kalite ve özgün eğitim hizmeti veren kurumlar zincirlere göre ciddi üstünlük sağlayacaktır.

Özel okulların yüzde 60’ı kar etmiyor

Toplumda özel okullara yönelik algıyı nasıl görüyorsunuz? Burada tespit ettiğiniz müspet ya da menfi algılar nelerdir? Bu çerçevede yapılması gerekenleri ve sektöre tavsiyeleriniz neler olacaktır?

Toplumda özel okullar hemen her alanda üstün görülen ekonomik gücü yeterli olan insanların gittiği, ekonomik gücü yeterli olmayan insanların ise şartlarını zorladığı kurumlar olarak görülmektedir. Ancak pek çok veli ve basın mensubu özel okul sahibi kişi ya da kurumların sadece parayı düşünen ve yüksek ücret talep eden kişi ya da kurumlar olduğunu düşünmektedir. Aslında Türkiye’deki yaklaşık 4500 özel okulun ücreti düşünüldüğünde basının ve kişilerin bu izlenime sahip olmasına neden olan kurum sayısının % 10’u geçmeyeceği görülecektir. Ve yine aslında bu kurumlar en çok talep edilen ve toplumun dikkatinin yoğunlaştığı kurumlardır. Arz-talep dengesi içinde bu kurumlara yönelen kişiler zaman içinde şikayetçi olmaktadır. Köklü bir araştırma yapılsa özel okulların yaklaşık % 60’ının hiç kar etmediği görülebilir. Her ne kadar Maliye Bakanlığı kabul etmese de dürüst çalışan kurumların veliden aldığı ücretin üçte biri devlete gider. Bu şartlarda yarı kontenjanla çalışan kurumların ücretleri düşürmeleri pek mümkün olamamaktadır. Kurumlara tavsiyemiz sabırla ve dürüstçe hizmete devam etmeleri ve devletimizin gelişmiş ülkelerin verdiği teşvikleri vereceği günlerin gelmesini beklemeleridir.

DEVLETİN HİZMET SATIN ALMASI

Önümüzdeki dönemlerde de özel okullaşma oranlarında küçük artışlar beklemekteyiz. Ancak dünya ekonomisinin bundan böyle zaman, zaman krizler yaşayacağı unutulmamalı ve nüfus artış hızımızdaki düşmenin de kritik seviyeler geldiği göz önünde bulundurulmalıdır. Ciddi bir özel okullaşma için doğrudan devletin hizmet satın alması gerekli görülmektedir.

Özel okul seçmenin SİHİRLİ FORMÜLÜ

Velilerin özel okullara ilgisi artıyor mu? Çocuklarını özel okula gönderecek velilere neler tavsiye dersiniz? Veliler özel okul seçerken nelere dikkat etmeliler?

Özel okul seçecek velilere için bana göre sihirli formül şudur. Önce seçenek azaltılmalı daha sonra kalan bir kaç okulun mezunları bulunarak onlara mezun oldukları okulların kendilerine ne kattığı sorulmalıdır. Eğer bu mezunlar memnun ve çocuklarını da aynı okula göndermeyi kabul ediyorlarsa bu kez okulda halen okumakta olan velilere ve öğrencilere ulaşılmalıdır. Eğer onlarda memnunsa okul kalitesini devam ettiriyor demektir ve gönül rahatlığı ile o okul tercih edilebilir. 

* Gelişmiş ülkeler ile OECD ülkelerinde özel okulculuk %10 ile % 40 arası oranlarda değişen paya sahiptir.