Eğitim Tercihi

Özel Dershaneler bugünkü statülerine 08.06.1965 tarih ve 625 sayılı yasa ile kavuştu. Ancak, üzerinden birkaç yıl geçmeden varlıkları tartışma konusu oldu. 1970'li yıllarda başlayan tartışma, 12 Eylül 1980 ihtilâlinden sonra daha da yoğunlaştı. 1983 'te özel dershanelerin kapatılması ile ilgili bir yasa tasarısı kurucu meclis gündemine getirildi. Uzun tartışmalardan sonra, kapatılmayı öngören bu yasa tasarısı reddedildi. Ancak, o zamanlar onay mercii olan Milli Güvenlik Konseyi bu kararı veto ederek, kapatılma ile ilgili önergeyi kabul etti ve çıkarttığı 16.06.1983 tarih ve 2843 sayılı yasa ile, özel dershanelerin, bu yasanın yürürlüğe giriş tarihinden bir yıl sonra, yani 31.07.1984 tarihinden itibaren kapatılmasına karar verdi.
Kurumları kapatılma noktasına gelen özel dershane işletmecileri bu sırada bir araya gelmeye başladı. Ankara'da yapılan toplantılar ve lobi çalışmaları kurucu meclisi üyeleri üzerinde etkili oldu. Nitekim kapatılma önergesi bu çabalar sonucunda kurucu mecliste reddedildi. Ancak Milli Güvenlik Konseyi'nin vetosu ile kapatılma kararı alındı. Aynı yıl yapılan seçimler sonucunda kurulan Özal Hükümeti'nde konu yine tartışmaya açıldı. Bir araya gelen dershane sahipleri bir taraftan tasfiye işlemleri yaparken bir taraftan da hükümet nezdinde çeşitli girişimlerde bulunarak kapatılma kararının kaldırılması çabasına girdiler. Bu çaba sonuç verdi ve Özal Hükümeti, özel dershanelerin faaliyetini sürdürmesini sağlayan 11 Temmuz 1984 tarih ve 3035 sayılı yasayı kabul etti. Bu yasa ile yine 625 sayılı Özel Öğretim Kurumları Yasası'nın bazı maddeleri değiştiriliyor ve bir yıl önce 2843 sayılı yasa ile getirilen kapatma hükmü iptal ediliyordu.
Kapatılmalarının gündeme gelmesi ile bir araya gelen özel dershane işletmecileri, bu birlikteliği formel bir şekle getirme kararı aldılar. O zaman Türkiye genelinde faaliyet gösteren 174 özel dershanenin 100 den fazla kurucusu yapılan toplantılara katılıyordu. Artık özel dershane kurucularının (işletmecilerinin) bir dernek çatısı altında bir araya gelmesi için bütün koşullar oluşmuştu. 1985 yaz aylarında 17 İlde özel dershane kurucuları çeşitli toplantılar yaptılar. 08 Ağustos 1985'te oluşturulan 7 kişilik geçici yönetim kurulu ile Özel Dershaneler Birliği Derneği (ÖZ-DE-BİR) kuruldu. 39 maddeden oluşan dernek tüzüğü İçişleri Bakanlığı'nın 06.12.1985 tarih ve 06-28-104/11165 sayılı yazısı ile onaylanmış, Ankara'da yayınlanmakta olan bir gazetenin 08.12.1985 tarihli nüshasında yayınlanmıştır.

***
ÖZ-DE-BİR 26. YAŞINDA!...>>>
“Türkiye’nin dört bir yanında dershanecilik yapan ÖZ‐DE‐BİR üyelerinin belki de en önemli ortak özelliği, birçoğumuzun aynı kökenden gelmesidir: Eğitim... Bizler eğitimciyiz. Köy Enstitülerinden, Yüksek Öğretmen Okullarından, Eğitim Enstitülerinden geldik; kendiişlerimizi kurmadan önce yıllarca devlet okullarında hizmet verdik. Sahip olduğumuz bu eğitim birikimi ve ahlaki sorumluluklarımızla dershanecilik sektörüne de yüz akı hizmetler sunduk.”
ÖZ‐DE‐BİR yayınları arasında "2005’te yayımlanan Özel Dershanelerde Yeni Yaklaşımlar ve Öneriler" adlı yayında “Biz Kimiz?” Başlığı altında yer verilmiş bu satırlara... Bu tanımlama içinde anılan kurumlardan gelenler azalsa, yerlerini fakülte mezunları sonraki kuşaklara bıraksa da ÖZ‐DE‐BİR üyesi dershane kurucuları, eğitim sektöründe sahip oldukları eğitim birikimi ve ahlaki sorumluluklarıyla yüz akı hizmetler vermeye devam ediyorlar.
ÖZ‐DE‐BİR Nasıl Doğdu?
Bu sorunun yanıtı, öncelikle özel dershanelerin varlığının sorgulanmasını gerektiriyor… Özel dershane kavramı da önce “özel ders” olgusunu getiriyor akla. Özel ders alma ihtiyacı insanlık tarihi kadar eskidir ve geçmişten günümüze taşınmış bir gereksinimdir… Bu gereksinimin özünde nitelikli ve daha iyi eğitim alma sorunu yatar.
Konu temel insan haklarından biri olarak eğitim olunca, nitelik de göz ardı edilemeyecek en önemli unsurdur... Bir taraftan daha nitelikli eğitime olan gereksinim, diğer taraftan mutlaka başarılması öngörülen sınavların varlığı, okullarımızın yanında tamamlayıcı eğitim kurumu olarak dershaneleri gerekli kılmıştır.
Eğitim tarihimize bakıldığında Özel dershanelerin geçmişini Cumhuriyet öncesine kadar götürmek mümkündür.

1915 yılında yayınlanan Mekatib‐i Hususiye Talimatnamesi (Özel Okullar Talimatnamesi)nin 1. ve 16. Maddeleri “dershaneler”le ilgili düzenlemeyi içerir. Başlangıçta dil, fen, sanat, eğitim ve öğretimi için açılan özel dershaneler, 08.06.1965 tarihli 625 sayıl Özel Öğretim Kurumları Kanunu'yla Eğitim sistemimizde kurumsal statülerini kazanmış o yıllardan günümüze varlıklarını büyüyerek sürdürmektedir.
Ancak özel dershaneler, ulusal eğitime katkılarına rağmen varlıkları çok tartışılan kurumlar olmuştur. 1980 müdahalesinden üç yıl sonra askeri yönetim tarafından çıkarılan 16.06.1983 tarih ve 2843 sayılı yasayla özel dershanelerin bir yıl içinde kapatılması kararı, özel dershanecilik alanında önemli bir dönüm noktasıdır.

Bu karar özel dershane kurucularının bir araya gelmesini ve ÖZ‐DE‐BİR’in kurulmasının maddi temelini oluşturur. O tarihte, ülkemizdeki dershane sayısı 174’tür.

Hem ülkeye hem eğitim öğretim sistemine büyük zararlar verecek bu kararın düzeltilmesi amacıyla özel dershanelerin kurucuları Ankara Bilim Dershanesinde bir araya geldiler. Bu tarihi toplantıda, özel dershanelerin kapatılmasına karşı çıkma kararı alındı, özel dershaneleri temsile yetkili bir heyet oluşturuldu, MEF Dershanesi kurucusu eğitimci İbrahim ARIKAN heyet başkanı olarak görevlendirildi.
“1980 yılında yapılan 12 Eylül darbesinden sonra o günün iktidarı dershanelerin kapatılması için bir genelge yayınladılar. Bu genelgenin yayınlanmasından sonra dershane sahipleri olarak ‐sayıları o zaman 174 idi‐ bir araya gelmeye çalıştık ve ne yapmamız gerektiği üzerinde durduk. Tabi o tarihlerde dernek kurmak yasaktı.
Bizler o genelgenin geri alınması için temaslarda bulunmaya çalışırken bir kanun çıktı ve dershanelerin bir yıl içinde kapatılması kanunlaştı. Bu aşamada daha çok mücadele etmeye başladık, dershane sahipleri daha çok bir araya geldik…” (İbrahim ARIKAN ÖZ‐DE‐BİR Kurucu Başkanı)
12 Eylül Yönetiminin aldığı dershanelerin kapatılması kararı, dershanelerin bir çatı altında toplanma fikrinin hayata geçmesine de zemin hazırladı. Özel dershane kurucuları 1985 yazında 17 ilde toplantılar yaptılar.
“Bu arada yeni hükümet kuruldu ve ANAP iktidara geldi. Merhum Turgut ÖZAL ile yaptığımız görüşmede kendileri dershanelerin kapatılmasına izin vermeyeceğini, bu duruma engel olacaklarını söyledi ve dershanelerin kapanmasına bir gün kala bir kanun çıkararak dershanelerin devamını sağladı.
1985’de dernek kurma izni çıkınca derneğimizi kurduk. Dolayısıyla 1981 yılında örgütsüz olarak vermeye başladığımız mücadele 1985’te ÖZ‐DE‐BİR adıyla kurduğumuz dernekle örgütlü hale geldi. ÖZ‐DE‐BİR kurulduktan sonra yaptığımız ilk iş dershane sahipleriyle bir araya gelerek dershaneciliğin durumunu değerlendirmek ve bu duruma göre gerekli girişimlerde bulunmaktı.” (İbrahim ARIKAN‐ ÖZ‐DE‐BİR Kurucu Başkanı)
Bu çalışmaların ardından 8 Ağustos 1985’te kuruluş başvurusu yapıldı. İçişleri Bakanlığının 06.12.1985 tarih ve 06‐28‐104/11165 sayılı yazısıyla Özel Dershaneler Birliği Derneği Tüzüğü onaylanarak bir Ankara gazetesinde
08.12.1985’te yayınlandı ve ÖZ‐DE‐BİR’in resmi kuruluşu tamamlanmış oldu. İbrahim ARIKAN, Sıtkı ALP, Selçuk GÖKÇE, İlhan AÇIKGÖZ, Dursun ÖNAL, Kemal SEZER, İsmet KÖPRÜLÜ Kurucu Yönetim Kurulunun ilk isimleriydi.
“Sayın Arıkan’la birlikte Emniyet Müdürlüğüne giderek oluşturduğumuz tüzüğü teslim ettik. Fakat henüz Derneğe isim vermemiştik. Bizden dernek adı istediler. Emniyetten dönerken “Derneğin adını ne koyalım?” diye düşünüyorduk. Aklımıza Özel Dershaneler Birliği adı geldi. Baş hecelerini aldım, ÖZDEBİR çıktı. Söylendiğinde de anlam taşıyordu. Sayın ARIKAN’a söyledim: “Bana da sıcak geldi.” dedi. Böylece Derneğimizin adı bulunmuş oldu…” (İsmet KÖPRÜLÜ ‐ Kurucu Yönetim Kurulu Üyesi)

Artık özel dershane kurucularının yasal haklarını savunacak ve özel dershaneleri topluma doğru anlatacak bir dernek vardı.
ÖZ‐DE‐BİR’in 1985’ten bu günlere uzanan öyküsü böyle başladı. Kuruluşta yaşanan heyecan ve coşku, yıllar sonra da ÖZ‐DE‐BİR üyelerinde geleneksel bir dayanışma ve bağlılıkla sürüyor.

ÖZ-D-BİR geçtiğimiz yıl ünvaınında değişikliğe giderek Özel Dershaneler ve Özel Öğretim Kurumları Birliği Derneği ismini aldı.