Eğitim Tercihi

Alaaddin Dinçer / Eğitimci

Merakla beklenen 2015 ÖSYM LYS yerleştirme üniversite tercih sonuçları açıklandı. YGS ve LYS’de alınan puan sonuçlarına ve yapılan tercihler doğrultusunda 2015-ÖSYS yükseköğretim programlarına gidecek olan öğrencilerin merkezi yerleştirme işlemleri tamamlandı. Üniversite kayıtları ise 3-7 Ağustos arasında yapılacak. ÖSYS'ye başvuran aday sayısı 2 milyon 126 bin 670 olurken, üniversitelerin lisans, ön lisans programları ile AÖF'ye yerleşen aday sayısı ise 983 bin 90 olarak duyuruldu,

Başvuran sayıları ile kıyaslandığında son sınıf düzeyinde başvuranların %46’sı,önceki yıllarda mezun olanların %45,5’i,daha önce yerleşmiş olanların %76’sı,bir yükseköğretim programını bitirenlerin %70’i,kaydı silinenlerin ise %55’i herhangi bir yükseköğretim programında kendine yer bulamamıştır. Toplamda üniversiteye yerleşmek için başvuran gençlerin %54’ü herhangi bir yükseköğretim programına yerleşmemiştir. Başka bir ifade ile söyleyecek olursak üniversiteye yerleşmek için çile çeken her 100 gençten 54’ü umularını başka bahara ertelemiştir. 

Geçen yıl 778 bin olarak açıklanan kontenjanlar bu yıl 800 bine çıkarıldı.4 yıllık lisans programlarına 2014’te 414 bin 244 kontenjan ayrılmıştı.Bu yıl 422 bin 305 kontenjana yer verildi.Bu kontenjanların 329 bin 478’i devlet,79 bin 461’i vakıf,13 bin 366’sı KKTC üniversitelerine ayrıldı.Ön kisans programlarında kontenjan sayısı ise 364 binden 379 bine yükseltildi.Özel yetenek bölümlerine ise 25 bin 803 kontenjan verildi..
YÖK İstatistiklerine göre 2014-15 Öğretim yılında üniversitelerin açık, ön lisans ve lisans bölümlerinde 6 milyon 62 bin 886 öğrenci öğrenim görmektedir. Öğrenci dağılımına baktığımızda bu öğrencilerin;5 milyon 615 bin 293’ünün(92.62) devlet,447 bin 595’inin(%7.38) özel üniversitelerde okumakta olduğunu görmekteyiz. Kamu ve özel üniversitelerin tüm programlarında okuyan öğrencilerin 3 milyon 276 bin 658’i(%54) erkeklerden 2 milyon 786 bin 228’i(%46) kadınlardan oluşmaktadır. Ön lisans programlarında;610 bin 764 örgün,285 bin 67 ikinci öğretim,25 bin 580 uzaktan,1 milyon 92 bin 150 öğrenci açık öğretimde olmak üzere toplamda 2 milyon 13 bin 768(%33,2) öğrenci öğrenim görmektedir.

Lisans programlarında ise;1 milyon 473 bin 867örgün,423 bin 825’i ikinci öğretim 20 bin 195’uzaktan,1 milyon 710 bin 913ü açık olmak üzere toplamda 3 milyon 628 bin 800(%60) öğrenci öğrenim görmektedir. Yüksek lisans ve doktora programına devam edenlerin sayısı 424 bin 324’tür.(%6,8) Geçmiş yıllar artış oranları baz alırsak 2015 yılı sonu itibarı ile yaklaşık 700-750 bin arası bir sayıda öğrencinin mezun olacağını tahmin edebiliriz.

Daha önce açıklandığı gibi iki yıllık ön lisans programlarının yüzde 60’ı meslek liseliler için kullanılan sınavsız geçiş, yüzde 40’ı ise diğer liselerden mezunlar için YGS puanı ile tercih edilecek şekilde ayrıldı. Ayrıca geçen yıllarda ön lisans programlarına okul birincisi kontenjanı verilmezken, bu sene bu bölümlere okul birincisi kontenjanı ayrıldığı görüldü.

Yayımlanan Akademik Kontenjan Kılavuzunda bazı bölümlerde profesör, doçent ve yardımcı doçent bulunmaması üzerinde önemle durulması gereken bir olumsuzluğu ortaya koymaktadır. Üniversitelerde 126 bin 872’si kamuda 21 bin 481’i özelde olmak üzere toplamda 148 bin 353 akademisyen görev yapmaktadır. Bunların 20 bin 879 profesör,14 bin 140’ı doçent,33 bin 323’ü yardımcı doçentlerden oluşmaktadır. Geriye kalan öğretim görevlilerinin sayısı ise 80 bin 10’dur.

Kamu üniversitelerinin ön lisans programlarında 115 profesör,257 doçent,1805 yardımcı doçent, Enstitüler, araştırma merkezleri ve lisans programlarında ise 17 bin 708 profesör,12 bin 97 doçent 25 bin 263 yardımcı doçent görev yapmaktadır. Özel üniversitelerin bütün programlarında 3046 profesör,1796 doçent,6255 yardımcı doçent çalışmaktadır. Kamu üniversitelerinin örgün ve ikinci öğretim ön lisans programlarında bir profesöre 7 bin 792’i,bir doçente 3 bin 487,bir yardımcı doçente 496 öğrenci düşmektedir. Örgün ve ikinci öğrenim lisans programlarında bir profesöre 107,bir doçente 157,bir yardımcı doçente 75 öğrenci düşmektedir. Özel üniversitelerde bir profesöre 147,bir doçente 249,bir yardımcı doçente 76 öğrenci düşmektedir. Ülkemizde bulunan profesörlerin %54’ü,doçentlerin %52,5’i üç büyük kentte faaliyet yürütmekte olan özel ve kamu üniversitelerinde görev yapmaktadır. Anadolu üniversitelerinin fakültelerinin bir bölümünde, meslek yüksek okullarının büyük bir bölümünde yardımcı doçent bulunmamaktadır.
Sınavsız geçiş dahil 1 milyon 239 bin 800 aday üniversite tercihi yaptı. Üniversitelerin lisans ve ön lisans programlarına ise 784 bin 950 aday yerleşti. Üniversitelerin lisans programlarında 18 bin 770, ön lisans programlarında ise 20 bin 19 olmak üzere 38 bin 789 kontenjan boş kaldı. Devlet üniversitelerinin lisans programlarında 4 bin 437, ön lisans programlarında 9 bin 810, vakıf üniversitelerinin lisans programlarında 7 bin 32, ön lisans programlarında 8 bin 291 kontenjan boş kaldı. KKTC'deki üniversitelerin lisans programlarında 6 bin 181, ön lisans programlarında bin 903, yurtdışındaki üniversitelerin lisans programlarında bin 120, ön lisans programlarında 15 kontenjan boş kaldı.

ÖSYM, 2015-ÖSYS yerleştirme sonuçlarına ilişkin sayısal bilgileri internet sitesinden paylaştı. Buna göre, sınavsız geçiş dahil tercih yapma hakkı olan 2 milyon 10 bin 790 adaydan 1 milyon 239 bin 800'ü tercih formu gönderdi. Tercih değerlendirme sonucunda üniversitelerdeki 823 bin 739 kontenjandan 784 bin 950'sine yerleştirme yapıldı.
Kılavuzda yer alan bilgiler en çok düşüşün hukukta yaşandığını göstermektedir. İstanbul, Ankara, Marmara ve Selçuk gibi üniversitelerin hukuk ve tıp fakültelerinin kontenjanlarında düşüşler kılavuzda yer almaktadır. Örneğin İstanbul ve Ankara Üniversitesi’nin Hukuk Fakültesi geçen yıl 800 öğrenci alırken, bu yıl kontenjanı 650’ye düştü. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin kontenjanının 500’den 400’e; Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin kontenjanının ise 400’den 300’e düştüğü görüldü. Tıp fakültelerinde ise daha az kontenjan düşüşü yaşandı. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nin geçen yılki toplam kontenjanı 369 iken, bu yıl 328 oldu. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi’nin kontenjanı ise geçen sene 498 iken, bu sene 462 olarak açıklandı. 
YÖK’ün geçtiğimiz ocak ayında aldığı karara göre, bu yıldan itibaren öğrenciler ilgili puan türünde hukukta ilk 150 bin, tıpta ise ilk 40 bin başarı sırası içerisine girmek zorundadır. Bu durumda 2015 ÖSYS sonuçlarına göre 1 milyon 976 bin 657 öğrenci hukuk, 2 milyon 86 bin 657 öğrenci tıp fakültelerine girme şansı bulamamış olacaktır. 
Lisans Yerleştirme Sınavları’nda (LYS) başvuran genel lise mezunlarının %15,44’ü,Anadolu Lisesi mezunlarının %50’si,meslek lisesi mezunlarının %6,58’i dört yıllık lisans programına yerleşti. Birkaç lise türü dışında diğer liselerin tamamında yerleşme oranları sistemin başarısızlık belgesi oldu. Hükümetlerin teşvik ve destek verdiği, velilerin büyük harcamalar yaptığı özel okullardan mezun olanların %57,68’i bir okula yerleşebildi. Özel okullardan mezun olanların %42,32’si açıkta kaldı.

Sınava giren adaylardan %61,68’İ tercih yaparken, adayların %37,32’i ise tercih hakkını bile kullanmadı. Üniversiteye en çok mezun gönderen okullar Anadolu liseleri oldu. Bu liselerden mezun olanların %58,57’si bir üniversite programına yerleşirken, bunların %50’si bir lisans programına yerleşti. Sosyal bilimler lisesi mezunlarının %74,57’si,Fen liseleri mezunlarının %63’ü dört yıllık lisans programına yerleşmeyi başardı. Sınava girenler arasında AKP’nin büyük yatırım yaptığı imam hatip lisesi mezunlarının bir programa yerleşme oranı %17’de kaldı.

Sonuç olarak, başarısız sınav sonuçları ve yanlış soruları şimdi de boş kalan 39 bin kontenjan sayısı ile eğitim ve üniversiteye giriş sistemine yönelik eleştiriler bitmek bilmeyecektir. Bu zihniyet değişmeyip devam ettikçe daha çok tartışma yapılacak, bu alanda var olan sorunlara yeni sorunlar eklenecektir. Bu sistem değişmedikçe üniversiteye yerleşemeyen gençler gelecek, girip mezun olanlar ise işsizlik kaygısı yaşamaya devam edeceklerdir.