Eğitim Tercihi

Alpaslan Dartan - Eğitim Yöneticisi / PDR Uzmanı

Yükseköğretim Kurulu (YÖK), yükseköğretimdeki eğitim kalitesini yükseltmek için “süreç odaklı düzenlemeler ve çıktı esaslı düzenlemeler" olmak üzere üç ana parametreye özel önem verdiğini sıkça dile getiriyor. YÖK son 10 yılda Tıp, Hukuk, Diş Hekimliği, Mühendislik, Eczacılık, Mimarlık, Öğretmenlik Programları için getirilen başarı sıralaması şartını girdi esaslı düzenlemeye en iyi örnek olarak verirken, 2022 sınavları öncesi aldığı TYT ve AYT baraj puanları uygulamasının kaldırılması kararını da nitelikli ve sürdürülebilir bir yükseköğretim hayaline indirilen bir darbe olarak bir kenara not edilmelidir. 

YÖK’ün süreç ve çıktı esaslı uygulamalarına iyi örnek bulmak neredeyse imkânsız. Bu bağlamda üniversitelerin lisans programlarında yeni gelişmelerin takip edilerek farklı yöntemlerle müfredatın zenginleştirilebilmesi, eğitim programlarının zenginleştirilmesi saha eğitimlerinin artırılması, teorik eğitimin azaltılması, müfredatın kazanımlarının elde edilebilmesi için öğretim üyelerinin sayısının artırılması ve önemli sayıda bir kısmının ilgili alandan olması ve ilgili tüm programların asgari ihtiyaçlarının tespiti ve giderilmesi şarttır. Yükseköğretimde girdi süreçlerinin geliştirilmesi ya da iyileştirilebilmesi yolu birbirine zıt kararlar alarak eğitimin girdisi ile çıktısı arasındaki farkları öngörmeden, hedeflenen ile gerçekleşen arasındaki uçurumları görmezden gelmek olmamalı. Eğitimin nihai hedeflerini sınavlar yolu ile giderme yanlışlığından vazgeçmezsek2022 YKS'de96 bin 518 adayın sıfır almasını, bununla kalmayıp 49 bin 680 adayın sıfırın altında 0 ile eksi 8.75 net aralığında yer aldığını ve hatta bu adayların vakıf ve devlet üniversitelerinde Lisans programları da dahil83 programa yerleştiğini konuşup dururuz.
Elbette bu konuşulanların benzerleri daha önce de konuşuluyordu. Özellikle sıfır çekenlerin medyanın ilgisini çektiğini biliyoruz, ama bu yıl bir adım daha ileri giderek barajları kaldırarak puan hesaplama formülünü değiştirerek bu adayların bir kısmını da üniversiteli yapmayı başarmış olduk. İlk orta ve yükseköğretim arasında dikey bir yapılanma ve ülke ihtiyaçları ile doğrusal olmayan insan gücü planlamaları ve dengenin bozulması yükseköğretimde bugün karşımıza çıkan sorunların ana kaynağını oluşturdu.
Bugüne kadar üniversiteler ile iş yaşamı arasındaki bağ çoğu zaman hiç örtüşmedi. Hayat başarısı ile sınav başarısı arasında sıkışmışlığın sonucunda üniversiteler kendilerine gelen adaydan (girdiden) ne de mezun ettikleri adaydan (çıktı) memnun oldu, iş dünyası da zaten hep beklentilerini karşılayacak nitelikli insan gücünü bulamadığından yakındı durdu.
Dünyada eğitimin kalitesi, mezunların istihdam edilmesi, öğretim kadrosunun kalitesi, araştırma sayısı, önde gelen bilimsel dergilerde yayınlanan makalelerin sayısı, etkili dergilerde yayınlanan makale sayısı, üniversite öğretim üyelerinin atıf yapılan makale sayısı gibi niteliklerle ölçülür. Her ilde bir üniversite ya da her ilçede bir yüksekokul açarak sayısal bir gösterinin niteliğe katkısı yoktur. Hatta barajı kaldırarak üniversitelerde boş kalan kontenjanlara eksi netleri olanların bile yerleşmesini sağlayarak niceliksel artışlara gitmenin hiç katkısı yoktur.
Aşağıda yer alan tablo bize yıllar içerisinde (1980-2022) Üniversiteye başvuran ve yerleşen aday sayılarını gösteren özet bir tablo. Buraya bakınca da hem başvuru sayısında hem de yerleşen sayısındaki artışı gösteriyor.

Bununla beraber YÖK tarafından son 10 yıl içerisinde yükseköğretimde girdi kalitesini artırabilmek için "meslek icra yetkisi veren yükseköğretim programlarında asgari başarı puanı şartı” uygulamasıyla Tıp, Hukuk, Diş Hekimliği, Mühendislik, Eczacılık, Mimarlık, Öğretmenlik Programları için başarı sıralaması şartı getirilmiştir.

Bu programlar içerisinde 2022 YKS güncel sonuçları derlenerek Tıp, Hukuk, Diş Hekimliği ve Eczacılık Programlarının yerleşme durumlarına da bakmak istedim. Girdi niteliğini artırma çabalarına sayısal veriler ışığında ne görüyoruz birlikte bakabiliriz.

Tıp Fakültelerine bakıldığında 2022 yılı verilerine göre 11 bin 385 Lisans programı içerisinde 110 Üniversitede 237 TIP programı olduğunu görüyoruz. Bu programların 118’inin devlet üniversitelerinde 9’unun KKTC’de, 109’unun Vakıf, 1’inin de Yurt Dışı üniversitelere bağlı bulunduğunu görüyoruz. Bu programların en yüksek taban puanı552,37785, en düşük taban puan ise 330,85199’dur. Tıp programlarına toplamda 17758 aday yerleştirilmiştir. Tıp programlarında 118 devlet üniversitesinde eğitim ücretsiz, Vakıf üniversitelerinde toplam 28 program tam ücretli, 50 program tam burslu, 24 program %50 indirimli ve 17 program da %25 ücretli görünüyor.

Toplamda 26 Tıp programı kontenjanını dolduramadı, 6 üniversitenin Tıp Fakültesinin programlarına ise hiçbir öğrenci yerleşmemiş. Bu 6 üniversitenin 5’inde program devlet üniversitelerinde KKTC uyruklu vatandaşlara ayrılmış kontenjanı, birisi de İstanbul’da bulunan bir Vakıf Üniversitesinin ücretli kontenjanını oluşturuyor.

Hukuk Fakültelerine bakıldığında 2022 yılı verilerine göre 11 bin 385 Lisans programı içerisinde 89 Üniversitede 171 farklı Hukuk programı olduğunu görüyoruz. Bu programların 55’i devlet üniversitelerinde, 23’ü KKTC’de 93’ünün de Vakıf üniversitelerinde bulunduğunu görüyoruz.Bu programların en yüksek taban puanı 530.68457 en düşük taban puan ise 369,13393’dur.Hukuk programlarına toplamda 15744 aday yerleştirilmiştir.
Hukuk programlarında 45 devlet üniversitesinde eğitim ücretsiz, Vakıf üniversitelerinde toplam 25 program tam ücretli, 6 devlet üniversitesinde İÖ-Ücretli program bir devlet üniversitesinin yurt dışı programında ücretli, vakıf üniversitelerine bağlı 48 program tamamen burslu, 41 program %50 ücretli, 5 program da tamamen %25 burslu programdan oluşuyor.

Hukuk Fakültelerinde 27 Hukuk programı kontenjanını dolduramadı, 5 Üniversitenin ise açtığı mevcut programın kontenjanına hiçbir öğrenci yerleşmemiştir. Bu üniversitelerin 3’ü Kıbrıs’ta 2’si Türkiye’deki üniversitelerdir. 2 program %50 ücretli, 3 program da tamamen ücretli programlardan oluşuyor.

Diş Hekimliği Fakültelerine Bakıldığında 2022 yılı verilerine göre 11 bin 385 Lisans programı içerisinde 97 üniversitede 182 farklı Diş Hekimliği programı (İngilizce, Türkçe, ücretsiz, ücretli, tam burslu, %50 burslu,%25 burslu vb.) görüyoruz. Bu programların 69’u devlet üniversitelerinde 16’sıKKTC de 96’sı da vakıf üniversitelerinde bulunuyor. 1 program da Yurtdışı olarak görünüyor. Bu programların en yüksek taban puanı 523,86661 en düşük taban puan ise 424,90442’dir. Diş Hekimliği programlarına 8920 aday yerleştirilmiştir.

Diş Hekimliği Fakültelerinde 15 Diş Hekimliği programı kontenjanını dolduramadı, 1 Vakıf Üniversitesi ise açtığı programın kontenjanına hiçbir öğrenci yerleşmemiş.

Diş Hekimliği programlarında 70 devlet üniversitesinde eğitim ücretsiz , Vakıf üniversitelerinde toplam 28 program tam ücretli, vakıf üniversitelerine bağlı 47 program tamamen burslu, 18 program %50 ücretli, 19 program da tamamen %25 burslu programdan oluşuyor.

Eczacılık Fakültelerine Bakıldığında2022 yılı verilerine göre 11 bin 385 Lisans programı içerisinde 47 üniversitede 101 farklı program (İngilizce, Türkçe, ücretsiz, ücretli, tam burslu, %50 burslu,%25 burslu vb.) bulunuyor. Bu programların 33’ü devlet üniversitelerinde 11’i KKTC’ de 57’si de Vakıf üniversitelerinde bulunuyor. Bu programların en yüksek taban puanı 492,576, en düşük taban puan ise 406,2954’tür. Eczacılık programlarına 4350 aday yerleştirilmiştir.

Eczacılık Fakültelerinde 5 program kontenjanını dolduramadı,

Eczacılık Fakültelerinde 33 devlet üniversitesinde eğitim ücretsiz, Vakıf üniversitelerinde toplam 16 program tam ücretli, vakıf üniversitelerine bağlı 26 program tamamen burslu, 13 program %50 ücretli, 13 program da tamamen %25 burslu programdan oluşuyor.

Meslek icra yetkisi veren yükseköğretim programlarında asgari başarı puanı şartı getirilmesiyle Tıp, Hukuk, Diş Hekimliği ve Eczacılık, Programları için sayısal verilerle bir nitelik ve değerlilik değerlendirmesi yapılabilir mi diye bakalım istedim. Ülkeler için insan gücü kaynağı yetiştirmek, ülkenin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücü çıktısını alabilmek kolay olmuyor. Bu veriler ve son yıllarda arka arkaya getirilen sisteme ilişikin değişiklikler öğrencileri ve ailelerini derinden etkiliyor. Vakıf üniversitelerinin bir program adı altında (İngilizce, Türkçe, ücretsiz, ücretli, tam burslu, %50 burslu,%25 burslu vb.) başlıklarla sahnede yer alıyor olmaları da YÖK gibi bir denetim mekanizmasının dikkatini çekmelidir.

Kaynak.

https://yokatlas.yok.gov.tr/tercih-sihirbazi-t4-tablo.php?p=say