Eğitim Tercihi

İşte uzmanlardan okulun ilk haftasında anne babaları rahatlatacak öneriler

Yaz döneminin ardından okullar açılıyor. Okul sıralarıyla ilk defa tanışacak çocuklar ve aileler için bu günler hem heyecan, hem de korku yüklü… Her Eylül döneminde yaşanan manzara ise aynı; anne babasını bırakmak istemeyen çocuklar ve bu duruma dayanamayan veliler… Bu günleri rahat atlatmak ise sizin elinizde!

Çocuğun okula başlama sürecinde rahat olması ya da yaşadığı sorunları kolayca atlatabilmesinin, hem çocuk hem de aile için önemli bir uyum göstergesi olduğuna dikkat çeken Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Emel Bellibaş, okulun ilk günlerinde ciddi problemler yaşayan ve bunlarla doğru bir şekilde başa çıkamayan ailelerin, ileride de benzer sorunlarla karşı karşıya kalabildiklerini söylüyor. Çocuğun okula devamının sağlanamamasını, akademik, sosyal ve duygusal gelişiminde sorunlar yaşamasına yol açabildiğini, çocuğun okula gitmemesi halinde ise zihinsel kapasitesini geliştiremediğini, temel akademik becerileri kazanamadığını, ayrıca sosyal yönden de sorunlar yaşayarak, yaşıtlarıyla sağlıklı ilişki kurmakta zorlanabildiğini belirten Bellibaş,  bunları neden olduğu sorunları ise şöyle sıralıyor: Okuldan, sosyal çevreden uzaklaşan çocuk, bir süre sonra performans kaygısı yaşayabiliyor, içe dönüklüğü artabiliyor, kendine akademik hedefler koymaktan kaçınıyor ya da hedeflerini küçültüyor. Yalnızlık duygusunda artışla birlikte evden çıkmayan, internete bağımlı ergenler halini alabiliyorlar. Vücut algılarında bozulmalar, yeme bozuklukları, obezite, öfke patlamaları da bu çocuklarda sık görülüyor.

Yeni okul dönemine olumlu başlangıç yapmanın çocuğun davranış, güven, sosyal ve akademik başarısını etkilediğini vurgulayan Pedagog Dr. Melda Alantar ise, bu dönemin anne baba ve çocuk için güç olabileceğini vurgulayarak, “Bu döneminde hayatın artan hızına uyum sağlayabilmek için anne—babalar önceden plan yaparak, gerçekçi ve olumlu bakış açısı geliştirerek öğrencilere destek olabilirler.” önerisinde bulunuyor.

Peki anne-babalar sorunsuz bir okula başlangıç için ne yapmalılar? Anne-babaların yapması ve yapmaması gerekenleri özetleyen Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Emel Bellibaş, anne-babaların yapması gerekenleri 8 maddede şöyle özetliyor:

1-Çocuğunuzun endişelerini saçma bulmayın

2- Önce kendinizi hazır hissedin

3- Okula başlamadan önce, yemek ve uyku saatlerini düzene sokun

4- Çocuğunuzu ilk gün mutlaka okula gönderin 

5- Okulun ilk günlerinde çocuğa çok kalabalık eşlik etmeyin

6- Okula gitmeyi pazarlık konusu haline getirmeyin

7- İlk günler okul bitiş saatinden biraz erken okula gidin

8- Çocuğunuz okula gittiği için onu ödüllendirmeyin

Okula ilk kez başlayacak olan çocukların anne babalarının bazen çocuklardan daha heyecanlı olabileceklerini dile getiren Uzman Pedagog Sevil Yavuz ise, bu ebeveynlerin “Çocuğumuz okulda sorun yaşar mı” diye endişelendiklerini söylüyor. Anne baba gibi çocuğun da bu kaygıyı taşımasının normal olduğunu belirten Yavuz, bu sorunun kolsay aşılması için şu önerilerde bulunuyor: Çocuğunuzla birlikte okul için alış-veriş yapmak, onun seçtiği şirin okul-araç gereçlerini almak, çocuğunuzun okula başlama hevesini artıracaktır. Hem sizin için, hem de çocuğunuz için okulda ilk gün çok önemlidir. Bu nedenle çocuğunuzla birlikte okula gidebilirsiniz. Eğer çocuğa bakan bir bakıcı varsa veya çalıştığınız için akrabalarınız bakıyorsa mutlaka bu önemli günde işten izin alıp ona eşlik etmenizi tavsiye ederim. Çünkü arkadaşlarının anne veya babasını yanında görünce duygusallaşacaktır. Ayrıca bu günde, çocuk okulun kapısında korkar ve girmek istemezse, çocuğunuzu en iyi siz tanıdığınız için siz onu daha iyi ikna edebilir ve bu ilk başlangıç için ona güç verebilirsiniz.

Okul fobisi nedir?

Uzman Pedagog Sevil Yavuz, okul fobisinin de dikkatle üzerinde durulması gereken bir sorun olduğuna vurgu yapıyor.

Okul fobisini “çocuğun okula gitmek istememesi, okuldan korkmasıdır.” diye açıklayan Yavuz, bu korkunun mutlaka bir nedeni olduğunu, önce bu nedenin araştırılarak, ona göre çözüm yolları aranması gerektiğini söylüyor. Okulda veya evde, çocuğu rahatsız eden, okulla ilgi mutlaka bir şeylerin olması gerektiğini dile getiren Yavuz, “Bu, anne babanın okulla ilgili tutumuyla, arkadaş ilişkileriyle, öğretmenin tavrıyla, okulun disiplin anlayışı ve programıyla, okulu ve sınıfın fiziki şartlarıyla, bir derste ya da proje çalışmasında zorlanmasıyla, çocuğun kişilik özelliğiyle ilgili olabilir. Önce çocuğu rahatsız eden şart ya da şartlar öğrenilmeli sonra ise bu şartları değiştirmek için bir program yapılmalıdır.” diye konuşuyor.

Bu çalışmanın etkili olması için aile, okul ve uzmanın işbirliği içinde hareket etmesi gerektiğini belirtern Yavuz,, sözlerini şöyle sürdürüyor: “Örneğin; çocuk sınıfta arkadaşları karşısında konuşmaktan utanıyorsa ve tahtaya çıkmaktan korkuyorsa, tahtaya çıkmamak için okula gitmek istemeyecektir. Bu durumda okul fobisinin nedeni tahtaya çıkma korkusu ve zorunluluğudur. Burada yapılacak çalışma, öğretmenin işbirliği içinde drama ve oyunla çocuğun sınıf karşısında konuşmasının cesaretlendirilmesidir. Böylece çocuk tahtaya çıkmaktan korkmayacak ve okula gitmek isteyecektir.”

MOTİVASYONA DİKKAT!

“Çocuklar yaz tatilinde okul dönemine kıyasla daha serbest oldukları için onları en zorlayacak konu yeniden düzenli ve disiplinli hayata dönüş yapmak olacaktır” diyen DBE Çocuk ve Genç Psikolojik Danışmalık Merkezi'nden Uzman Klinik Psikolog Cemre Soysal İSE çocuklar üzerinde oluşturulması gereken motivasyona dikkat çekiyor. Önceki sene okula gitmiş çocukların okula başlamalarında çeşitli motivasyonların olduğunu, her ne kadar yeniden ders çalışmaya başlayacakları için huysuzlansalar da tatil boyunca görmedikleri arkadaşlarına kavuşmanın onlar için oldukça heyecan duyduklarını belirten Soysal, “Okullarında yapılan herhangi bir değişiklik, sınıflarının yerinin değişmesi gibi küçük detaylar da onları mutlu edebilir. Okul konusunda hevesli olmayan çocuklara ders haricindeki avantajlar hatırlatılarak duyguları olumluya çevrilebilir” diyor.

Okula ilk kez başlayacak çocuklara gösterilmesi gereken özene de değinen Soysal; “Bu sene ilk defa okula başlayacak çocuklar ise çok daha değişik bir heyecanın içindeler. Onlar, büyümenin çok büyük bir adımı olan okul hayatına başlangıç aşamasındalar. Her ne kadar daha önce anaokulu veya hazırlık sınıfına gitmiş olsalar da birinci sınıfın önemi her zaman farklıdır. En önemlisi okuma, yazma öğrenilecek bir seneye başlangıç yapıyor olmalarıdır” diye konuşuyor.

ÇOCUĞA KARŞI BU DAVRANIŞLARDAN KAÇININ!

Çocuk Psikiyatrisi Uzmanı Dr. Emel Bellibaş

•             Çocuğunuzun sorularını cevapsız bırakmayın; gerekli olan açıklamaları mutlaka yapın. Çocuğun sorularına yanıt vermemek, konuyu yok saymak veya ertelemek, çocuğun kafasındaki soru işaretlerini daha da artırıyor.

•             Çocuğunuza acımayın! Çocuğunuza “Okula gitmek zorunlu. Biz de seni aslında onun için okula gönderiyoruz” tarzında bir düşünceniz olduğunu asla yansıtmayın.

•             Onun için endişelenmeyi bırakın. Yoğun endişe yaşamanız, çocuğunuzun da endişe duymasına neden olabiliyor.

•             Çocuğunuzu rahatlatmak adına fazla ve gereksiz ayrıntılara girmeyin.

•             Okulu gereksiz ve zamansız ziyaret etmeyin. Fazla yapılan ziyaretler, öğretmenleri de huzursuz edebiliyor.

•             Okuldan korkan ya da okul söz konusu olduğunda sıkıntı duyan, karnı ağrıyan, bulantı veya kusması olan çocuğu bu yakınmaları nedeniyle okula göndermemezlik yapmayın.

•             Organik bir sorunu olmamasına rağmen uzun raporlar almayın. Çocuk rahatlasın diye uzun tatillere götürmeyin.

•             Çocuğunuzun okul korkusuyla dalga geçmeyin. “Evet, haklısın, orada koca koca canavarlar var, belki de seni yerler” gibi cümlelerle hem çocuğun durumunu anlamadığınızı göstermiş olur, hem de korkuyu pekiştirirsiniz.

OKULA BAŞLARKEN YAPILMASI GEREKENLERİN REÇETESİ

Pedagog Dr. Melda Alantar

Bilgileri Gözden Geçirin.

Okuldan gönderilen yazılı belgeleri inceleyin. Belgeler çocuğun öğretmeni, sınıfı, okul için gerekli malzemeler, serbest zaman etkinlikleri, v.b. önemli bilgiler içermektedir.

Ajandanıza Not Düşün.

Önemli günleri kişisel takviminiz üzerinde işaretleyin.

Okul Alışverişini Erken Yapın.

Okul açılmadan bir-iki hafta önce alışverişinizi tamamlayın. İlköğretim çağındaki çocuklar size yardımcı olabilirler. Alışveriş listesini birlikte gözden geçirebilirsiniz.

Uyku ve Yemek Saatlerini Yeniden Düzenleyin.

Okullar açılmadan en az bir hafta önce uyku ve yemek düzeninizi özellikle kahvaltı saatlerini yeniden planlayın. Bu değişikliğe çocuğunuzu hazırlamak için onunla ödev ve etkinlikler nedeniyle aşırı yorgunluk hissetmemek için düzen oluşturmanın yararları üzerinde konuşun.

Televizyonu Kapatın.

Çocuğunuzu sabah saatlerinde t.v. izlemek yerine yap—bozla uğraşma, boyama, kitap okuma v.b. etkinliklere yönlendirin. Bu faaliyetler çocuğunuzun öğrenme sürecine ve okul düzenine alışmasını kolaylaştıracaktır.

Çocuğunuzla Birlikte Okulunu Ziyaret Edin.

Çocuğunuz küçükse ya da yeni bir okula başlıyorsa onunla birlikte okula gidin. Öğretmenle tanışmak, sınıf, yemekhane, bahçeyi görmek okul öncesi hissedilen endişenin azalmasını sağlar. Yeni çevre hakkında soru sorması için çocuğunuzu yüreklendirin.

Arkadaşlarıyla Program Yapmasını Destekleyin.

Okul açılmadan önce çocuğunuzu sınıf arkadaşlarıyla buluşarak olumlu sosyal ilişkiler kurması için destekleyin.

Ev Ödevleri İçin Uygun Alan Seçin.

İlköğretim çağındaki çocuklar kendi odalarında veya evin sessiz bir köşesinde  çalışabilirler. Okula yeni başlayan çocuklar için ise oturma odası ya da mutfak gibi ortak kullanım alanlarında erişkinlerin denetim ve gözetimlerine olanak sağlayan bir çalışma köşesi oluşturulabilir.

Okul ve Beslenme Çantaları İçin Yer Belirleyin.

Okul eşyaları, anne—babanın okuması için eve gönderilen yazılı belgeleri v.b. koymak için bir yer belirleyin. Her akşam okul çantasının düzenlenmesinin çocuğunuzun sorumluluğu olduğunu hatırlatın.

İşlerinizi Azaltın.

Okulların açıldığı hafta programınızı sadeleştirin. İş seyahatleri, gönüllü çalışmalar, projeler v.b. mümkün olduğu ölçüde erteleyin. Yeni okul döneminde çocuğunuzun hissedebileceği endişeyi yenmesi ve okul düzenine alışmasına yardım olabilmek için serbest zamana ihtiyaç duyabilirsiniz.

Beslenme Çantalarını Bir Gece Önce Hazırlayın.

İlköğretim çağındaki çocuklar kolay yemekler hazırlayabilirler.

Çalar Saati Ayarlayın.

Çocuklar sabah kalkabilmek için çalar saatlerini kendileri kurabilirler. Sabah okul için hazırlanmak, kahvaltı etmek için çocuğunuza yeterli zaman tanıyın. Düzene uyum sağladıkları, servise yetiştikleri zaman onları övün.

Okul Sonrası Saatleri Planlayın.

Eve döndüğünde sizi bulamadığı zaman neler yapılması gerektiğini çocuğunuzla  konuşun.

Kitap ve Defterlerini Gözden Geçirin.

Yıl içinde öğreneceği bilgiler hakkında onunla konuşun. Konulara ilişkin merak ve ilginizi onunla paylaşın. İçerikleri kavrama yeteneğine olan güveninizi ona açıklayın. Okul yılı boyunca öğrenme sürecini pekiştirin. Öğrenme becerilerinin gelişmesi zaman alır, sık tekrar gereklidir. Çocuğunuzu sabırlı, dikkatli ve olumlu olması konusunda yüreklendirin.

Öğretmenine Kısa Not Gönderin.

Çocuğunuzun okuldaki durumuna ilişkin geri—bildirim almak istediğinizi öğretmenine/öğretmenlerine iletin. Onlarla tanışın. Velilerle iletişim kurma konusundaki tercihlerini—notlar, elektronik posta, telefon görüşmeleri v.b.— öğrenin.

Okul Ortamında Yardım Alacağınız Kaynakları Belirleyin.

Siz ve çocuğunuza yardımcı olacak kişileri belirleyin; müdür, psikolojik danışman, serbest zaman etkinlikleri koordinatörü v.b. Görevleri ve gereksinim duyduğunuzda nasıl ulaşacağınız hakkında bilgi edinin.

Çocuğunuzun Sorunlarına İlgi Gösterin.

Çocuğunuzun okul konusunda endişeleri varsa beslenme veya okul çantasına onu yüreklendirecek özel notlar yazıp bırakın. Yeni bir durumda insanların endişe duymalarının doğal olduğunu ve öğretmen, akranlarını tanıyıp okul düzenine uyum sağladıktan sonra her şeyin düzeleceğini kendisine anlatın.

İlk Haftalar Aşırı Tepki Vermeyin.

Özellikle yuvaya, birinci sınıfa başlayan çocuklar ayrılık endişesi veya çekingenlik yaşayabilirler. Eğitimciler bu durumun üstesinden gelebilecek deneyime sahiptirler. Onu bıraktıktan sonra fazla oyalanmadan, onu sevdiğinizi ve gün boyunca düşüneceğinizi , okul bitiminde onu gelip alacağınızı söyleyin. Sakin ve olumlu davranın.

Olumsuz Deneyimlerin Yarattığı Endişeyi Göz Ardı Etmeyin.

Akademik veya sosyal konularda güçlük yaşayan veya arkadaşları tarafından alay edilen, zorbalıkla karşılaşan öğrenciler okula yeniden dönmeyi istemezler. Sorunlarınızı okul yönetimine aktarın, onlarla işbirliğine girin.Yeni okul döneminde benzer sorunlarla karşılaşmayacağını çocuğunuza aktarın. Zorluklarla kendi kendine  başa çıkma becerilerini destekleyin. Gerekirse öğretmeninden yardım alması konusunda onu yönlendirin.

İLK GÜN SENDROMU NASIL AŞILIR

Uzman Pedagog Sevil Yavuz

Okul çıkışı için çocuğunuzun seveceği bir etkinlik programı hazırlayın. Bu etkinlik, parka gitmek, bir hediye almak, sevdiği birini ziyaret etmek, dondurma ısmarlamak, vb. gibi basit bir etkinlik olabilir. Bu çocuğun okul saati bitene kadar okulda kalmasını sağlayacaktır. Bunun yanı sıra, çocuk ilk gün veya ikinci gün ben okula gitmek istemiyorum derse mutlaka gitmesi gerektiğini ifade edin ve bu konuda ısrarcı olun. Eğer çocuğunuz kusuyor, karnım ağrıyor diyor ve çok ağlıyorsa bu durum okul fobisine dönüşmeden mutlaka pedagog desteğini zaman kaybetmeden alın. Pedagoga gidene kadar ise okula devam etmesi konusunda ısrarcı olun. Eğer taviz verirseniz okula gitmek onun için daha zor olacaktır. Çocuklar, okula büyüme şartlarına ve kişilik özelliklerine göre farklı tepkiler verebilirler. Bu nedenle çocuğunuzun vereceği her tepkiye ilk haftalarda hazırlıklı olun. Çocuğunuz ve sizin için okula ilk başlangıç yılı hayırlı olsun.