Eğitim Tercihi

Alpaslan Dartan / Terakki Vakfı Okulları/Yönetici., PDR Uzmanı., Eğitim Danışmanı / Eğitim Gazetecileri Derneği YK üyesi, PDR İst. Şb. Bşk. (2012-2017)

Bir önceki yazımda bugün dünden, gelecek de bugünden farklı olacak demiştim. Hayatın doğal akışı içerisinde pek çok şey değişiyor. Dünya değiştikçe dünyanın yolcuları olarak bizler de değişiyoruz. Ama bu yerkürede değişmeyen, değişir gibi görünen ama direnciyle değişmemeyi başaran bazı yapılar ve kurumlar da var. Bunlardan en önemlisi Türkiye’deki siyaset kurumu ve bu kurumun etki alanında bulunan güç odaklarıdır.

Ülkemizin sosyo-kültürel yapısı ile siyasi ve ekonomik dinamikleri nedeniyle Cumhuriyetimizin kuruluşundan beri Milli Eğitim sistemimiz ve Bakanlığımız siyaset kurumunun etkisinde kalmıştır. İktidarların yürüttüğü ve benimsediği politikalar hayatın her alanına etki ettiği gibi eğitim sistemimizi de etkilemiştir. Milli Eğitim Bakanlarının Ortalama 2-2,5 yıl süren görev süreleri uzun vadeli planlamaların önünde hep bir engel olmuştur. Bu nedenle 2023 Vizyon Belgesini üç yıla yayılmış bir politika serüveni ve önemli temel konulara değinen bir iyi niyet belgesi gibi görüyorum.

Milli Eğitim Bakanı Prof. Dr. Ziya Selçuk’un arkasında kendisine destek veren önemli bir çoğunluk vardır. Bu desteğin sürmesi halinde ve ortalama beş yıl kadar bu görevde kalabilmesi durumunda ancak açıkladığı 2023 Eğitim Vizyonunun hedeflerine ulaşılabilir görüyorum. Çünkü kronikleşmiş onca sorunu olan bir yapıyı değiştirmek için yetkili ve sorumlu makamda oturuyor olmak yetmiyor. Birlikte çalıştığı merkezdeki kadrolar ile sahadaki kadrolar arasında ortak bir dil ve hedef birliğinin de sağlanıyor olması gerekiyor.

AK Parti iktidarını son 16 yıl da en başarısız olduğu alanın eğitim olduğu çeşitli kereler yöneticileri tarafından da dile getirilmiştir. Eğitimde 2023 hedeflerine ulaşmak için önceki yıllarda konulmuş olan hedeflere ne ölçüde ulaşıldığına da bakıyor olmak gerekiyor. 2023 Eğitim Vizyonu’nda dile getirilen pek çok başlık 16 yıllık AK Parti iktidarı döneminde değişik bakanlarca programlarına alındı ve hedef olarak ülke gündemine konuldu. Yıllar içerisindeki sınav sonuçlarına endeksli başarı beklentileri, ortaöğretime ve üniversiteye geçiş sistemleri ve bu sistemlerin siyasi ya da bireysel faktörlerin etkisiyle yap-boz oyununa dönüşmesi, ekonomik gelişmelere paralel olarak eğitimin niceliksel artışına rağmen artırılamayan nitelik sorunu hep eleştirilen bir konu olarak gündemde kaldı.

Açıklanan “2023 Eğitim Vizyonu”na 19 ana başlıkta toplanılmış bir hedefler bütünü olarak bakılabilir. Aşağıda “Vizyon” açıklamasında yer alan sıralamalarına göre kategorilendirdiğim hedefler ve bu hedeflere yönelik kısa görüşlerime yer verdim.

Temel Politikalar ve Veriye Dayalı Yönetim

Toplumsal bir mutabakatla her kesimden kabul alan hedeflerdir. Yıllar içerisinde öğrenci, öğretmen ve program bazında tüm verilere sahip büyük bir kurumun stratejik hedeflerine ulaşabilecek verileri kullanamadığını gördük. Okulların bütünsel başarısına odaklanmak ve bir gelişimsel sürecin odağına okulu koymak, okulun finansmanını okula bırakmak başarılırsa sitemin bütününe oldukça katkı sağlayacaktır.

Eğitimde Destek Hizmetler

Yıllardır bir eğitim kurumunun olmazsa olmazının eğitim sisteminin bütününe destek veren bu birimlerin varlığıdır dedim. Bir alan uzmanı olarak da uzun yıllar yöneticilik yapan biri olarak da bu birimleri en işlevsel haliyle çalıştıran ve verilerinden yararlandıran okulların başarılı olduklarını söyleyebilirim. Eksikliği duyulan bir alan da özel yetenekli ve özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin desteklenmeleri ve sistem içerisinde entegrasyonları idi. Bu hedeflerle bunun gerçekleşme ihtimalini sevdim.

Eğitim Basamakları

Her eğitim kademesinin kendine özgü sorunları var. Eğitimin bütünleşik yapısını ve birbirini destekleyen özeliklerini geliştirmek ve K12 sistemi içerisinde sorunsuz kotarabilmek kolay değil. Okul öncesi eğitimin zorunlu hale getirilecek olması, okullar arası geçiş, sınavlar, okullar arası farkların azaltılacağı gibi hedefler elbette önemli. Ancak zamana yayılan ve çözülmesi mümkün olan sorunların ötelenmiş olması ya da hiç bahsedilmemesi anlaşılır değil. Mizaç Temelli yönlendirme ya da benzeri çalışmaların bugün için geçerliliğin ve uygulanabilirliği tartışılır görüyorum. Eskiden özel nitelikli okulların öğretmen ve yöneticileri için özel kriterler aranırdı (sınavda başarı, yayın yapma v.b). Şimdi de bu özel nitelikli okulların yeniden özel olduklarını hissetmelerine ihtiyaç var. Bunun bu hedefler bütünlüğü içerisinde kısa zamanda sağlanabileceğini düşünemiyorum.

Mesleki ve Teknik Eğitim

Mesleki ve Teknik Eğitim bir Memleket Meselesi aslında. Bu konuda önceki bakanlar döneminde de iyi niyetli adımlar atıldı. Özel sektörden de büyük destekler alındı. Ancak istenilen başarı elde edilemedi. Güçlü bir irade ile özel sektörün desteği alınır ve her öğrencinin ilgi ve yetenek haritasıyla doğru bir rehberlik ve yönlendirme gerçekleşebilirse hem ülke hem de öğrenciler ve aileleri kazançlı çıkarlar. Hedeflenen iyileşmenin maddi yük külfetini dile getirmeden.

Öğretim Süreçleri Dil Eğitimi ve Teknoloji Kullanımı

Yarayan kanamız olarak yabancı dil eğitimi ve eğitimde teknoloji kullanımı. Fatih Projesinin geldiği noktada benzer hayal kırıklıkları yaşamamak için içerik oluşturulmadan paçamızı sıvamamak gerektiğini düşünüyorum. Yapay zekâ üzerine, endüstri 4. Devrimi üzerine düşünmeden atılan adımların sonucu hayal kırıklığı. Bu dünyada rekabet acımasızlığı varken, ana dili dışında bir değil iki dil bilmenin önemi ortada iken tüm hedeflere nasıl ve ne şekilde ulaşılacağının da önceden adım adım belirlenmesi ve paylaşılması gerekir.

Özel Eğitim Kurumları ve Hayat Boyu Öğrenme

Özel öğretim kurumlarının desteğe ihtiyacı hep var olmuştur. Teşvikin kademeli kaldırılması ne kadar doğru ise KDV oranının düşürülmesi ile ilgili hiçbir açıklamanın olmaması da bir o kadar yanlıştır. Özel okullaşma oranının on onbeş yıl içerisinde %20-25’lere ulaştırılması hedeflenmelidir. Okullar hafta sonları, akşamları ve yaz tatillerinde atıl vaziyette duruyorlar. Hayatboyu öğrenme bu konuda bir adım olabilir.

Genel Değerlendirme

2023 Vizyon Belgesi Eğitimde Uzun İnce Bir Yolda olduğumuzu bize gösteriyor. İlk üç yıl sonraki on yılların belirleyicisi olacak gibi duruyor. Hızlı olmayalım ama yavaş da olmayalım. Bütünü ele alalım derken önceliklerimizi de belirleyelim ki gecikmeyelim.

• Okulda öğrenmeye odaklı değiliz, öğrencinin öğrenmesinde okul içinde yapılan öğrenme faaliyetleri, okul dışında yapılan öğrenme etkinliklerine (ev ödevi, kurs, etüt veya dershane gibi) göre daha etkili olmaktadır.
• Sosyo-Ekonomik Göstergeler, maddi durumu yerinde olan ailelerin çocuklarının, diğer öğrencilere oranla 3 kez daha başarılı sonuçlar elde ettikleri biliniyor. Türkiye, OECD ülkeleri içinde kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasılası (GSYİH) düşük olan sondan ikinci ülkedir.
• 5 yaşın, erken çocukluk eğitiminde zorunlu eğitim kapsamına alınacak olması daha önce de hedef olarak belirlenmesine rağmen güçlü bir ses ve irade ile bunun gerçekleşebileceği düşünülmektedir.
• Ülkemizin başarılı olabilmesi için karşılaştığı bilgiyi analiz eden daha önce karşılaşmadığı problemleri çözebilen öğrencilere ihtiyacı var. Bilgiye erişimin kolay olduğu günümüzde, öğrencilere arama motorlarından elde edemeyecekleri becerileri kazandırmamız gerekir.
• Vizyon ifadesi kadar önemli olan bir diğer nokta ise vizyonumuzu gerçekleştirecek politikalar ve faaliyetlerdir. Bir Japon atasözü “Faaliyet içermeyen vizyon bir hayaldir. Vizyonsuz bir faaliyet ise bir kâbustur.” der.
• Öğretmen yetiştirme politikalarının evrensel ölçülerde yeniden planlanması ve değerlendirilmesi gerekir.
• 2023 Eğitim Vizyonu değişimin ve gelişimin ana unsuru okurken ve çalışırken eğitilmesi öngörülen öğretmendir. 2023 Eğitim Vizyonu’nda Pedagojik formasyonunun kaldırılması doğru bir karardır.
• Bununla birlikte eğitim fakültelerinin hem program hem de akademisyenlerin yetkinliklerinin artırılması hususu bir zorunluluk olarak ortada dururken tüm öğretmenlere lisans üstü eğitimin verileceğinin belirtilmesi gerçekçi midir?

KAYNAKÇA 

• http://2023vizyonu.meb.gov.tr/
  • MEB, (2016). PISA 2015 Ulusal Raporu. Millî Eğitim Bakanlığı, Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
  • http://www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/1132433/2023_Egitim_Vizyonu__Gercek_mi__hayal_mi_.html