Eğitim Tercihi

Alpaslan Dartan – Eğitim Yöneticisi / PDR Danışmanı 

Eğitim alanında iç içe geçmiş sorunlar yumağı içerisinde uzun zamandır eğitimin yönetimi konusunda belirli aralıklarla kendi gözlemlerimi notlar halinde bir araya getirmeye çalışıyorum. İyi bir okul yöneticisinin becerileri ve yetkinlikleri konusunda çok fazla yayına rastlamak mümkün. İnternet ortamında erişebildiğiniz bilimsel makalelerin sayısı oldukça fazla, bununla beraber alanda bu işi fiilen yapmış pek çok eğitim yöneticisinin anılarını, deneyimlerini dile getirdikleri kitapları, dergilerde yayınlanmış görüşlerini bulabilirsiniz. Bu sözlerle geçen artı eğitim dergisinde eğitimde yönetim adına deneyimlerimi ara ara bu köşede yazacağımı ifade etmiştim. Bu sayıda özellikle bir hizmet alanı olarak okul ortamında insani ilişkilerin bir yöneticinin en önemli yetkinlikleri arasında gördüğümü yazmak istedim.
Okul yöneticilerinin bilgi, beceri ve davranışları başta öğrenci, veli ve öğretmenler olmak üzere bu alanda çalışan herkes üzerinde etkili olmaktadır. Onsekiz milyona yakın öğrenci bir milyona yakın öğretmen ve toplumun neredeyse 2/3’ünü oluşturan bir halk kesimi eğitim ile ilgili iken eğitimin can bulduğu okullar ve bu okulları yöneten yöneticilerin belirli yeterlilik alanlarına ve yetkinliklere sahip olması bir beklentidir elbet. Yeterlik, insanın bir davranışı yapmak için gereken bilgi ve beceriye sahip olmasıdır, içinde de yer aldığı gibi yeterlikten söz edince de iki temel öğeden söz ediliyor burada bilgi ve beceri kavramlarından.
Teknik ve kavramsal becerilerle beraber insani ilişiklerin önemli olduğu tüm yönetim süreçlerinde ve özellikle de eğitim alanında süreç yönetiminin en temel belirleyicilerinden birisinin iletişim becerisi ve yetkinliği olduğunu düşünüyorum.İletişim becerilerinin sorun çözmede, kriz yönetiminde ve olumlu okul iklimi yaratılmasında önemli olduğunu düşünürken etkili okul yöneticilerinin olmak, bilmek ve yapmak sözcükleriyle birbirini tamamlayan özelliklere sahip olmalarının iletişim becerilerinin gelişmesine de katkı sağlamaktadır.
Sartre ‘sözcüklerdolusilahlardır’ diyor. Bıçağıcerrahınelineverirsenizşifa, celladınelineverirsenizölümgetirir. Eğitim yöneticisinin yetkinliği mesleğinin pek çok alt konularını iyi bilmesine ve bildiklerini uygulayabilecek motivasyona sahip olması ile ilgilidir. Bu motivasyonel süreç bilgi birikiminin yanında eğitim hizmetinin verildiği tüm paydaşlar açısından önemli bir itici güçtür. İletişim becerileri de bu gücün en etkili olanıdır.
Eğitimyöneticileri ne kadarfarkındadırlarbilmemamakendilerinebağlıtümçalışanlarınaslındaiçselolaraküstlerindenbeklediğitutumvedavranışlartümününneredeysehemenhemenaynıdır. Genel müdür, okulmüdürü,  müdüryardımcısı, koordinatör, bölümbaşkanıya da zümrebaşkanı, uzmanlarya da öğretmenlerve/veyatümhizmetverenlertümbusaydığımekibinkendiuzmanlıkalanındabirüstündenbeklediğihepaynıdır, tıpkısınınaynısı. Uzmanıolduğualanileilgili (yaptığıişileilgili) yöneticilerimbenimgörüşlerimi de alsınvedeğerversin. Yöneticilerimileişiminsınırlarıçerçevesindeinsaniilişkilerkurabileyim. Bu ikihususinanınbireğitimkurumundaiçselmotivasyonunenönemliartılarındandır.
Elbettebuiletişimbecerileriçerçevesindeiyibiryönetici, okulundauygulamaveyönetimsüreçlerindebilgiakışınıhızlıvezamanındagerçekleştirilmesinisağlamalıdır. Öğretmen ya da çalışanlaralınankaralardanhaberdarolmuyorsaya da alınankararlarınsadeceuygulayıcısıoluyorlarsaiçiletişimdesıkıntıvardemektir. Her yönetimbasamağındailgiliyöneticiyegörüşbildirebilme, değergörmeveiletişimkurmakdurumundaolduğuherkesekolayulaşabilmeönemlibiriletişimiklimiyaratılmıştıranlamıtaşır. Bireğitimkurumunundışarıdakialgısınıeniyihangicümlelerleanlatmakgerekir? Bu okul, duyguluya da duygusuzmudur, buokuldüzenliya da yorucumudur, sıcak-samimiya da resmi-soğukveyagerginmidir? İştetümbudışalgıyıyaratanaslındakurumunyöneticilerininortayakoyduğututumvedavranışlardır.
Biryöneticiolarakkurumunuzdaçalışanlararasındakiiletişimtarzını, kurumdakihâkimdavranışmı (kurumsalkültür) belirleryoksaçalışanlarınbireyselyaklaşımlarımıbelirler? Bu soruyada verilecekolanyanıtlar da aslındayöneticilerinyaratmışolduklarıiklimileilgilidir. Okulyöneticilerinyönetmebiçimlerikurumiçerisindekiiletişimolgusunuetkiler mi? Ya da iletişiminöneminikavramışbiryönetimanlayışıçalışanlararasındaetkilibiriletişimkurulmasınınasılsağlar? Özellikleyöneticilerinbedendillerinikullanırkengöztemasıkurması, sestonunuiyiayarlayabilmesi, bedenduruşuv.b. özellikleriyleözenlivehassasolmalarıönemlidir. Buna bağlıolarakiletişimdiliolarakkarşısındakineöğrenci, öğretmenya da veliayırtetmedendeğervermesi, önemsemesiveiyibirdinleyiciolmasıönemlidir. Yöneticinintutumvedavranışlarıylakarşısındakinegüvenduygusuaşılamasıgerekir. Bunusağlamanınpekçokyolubulunabiliramaekibinekarşı her zaman tutarlıdavranmakveadilolmaköncelikligerekliliklerdendir.
İyibiriletişimyönetiminintemelindeçalışmaarkadaşlarınızdagüvenduygusuyaratmak, onlarıönemsemekkadaronlariçiniyibirdinleyiciolmak, onlaraönyargılıyaklaşmamakvetümküçümseyicidavranışlardanuzakdurmakda yatar. Dinleme, birkimseyehoşdavranmaktançokdahaötebirdurumdur, dinleme, diğerkişiylebirliktesağlıklıbirsonucaulaşabilmekiçinbilgitoplamayoluduraslında. Olduğunuzgibiolmakya da göründüğünüzgibiolmakilkeside önemlidir, güvenhissikolaykazanılmadığıgibiçokkolay da kaybedilebilirbirduygudur.
İnsanilişikleriyönetimidiraslındaokuldayönetim. İnanmadığınızve size çoktersgelenuygulamalarısavunmanızzorlaşır. Bu nedenlegenelgeçeruygulamalar içerisindeöğretmeniya da çalışanuzmanıuygulamalarkonusundaöncedenbilgilendirmekvealanuzmanıolarakgörüşlerinialmakönemlidirbirkurumyöneticisiiçin. Bu da ancakiyibiriletişimstratejisiilemümkündürelbet. Sade açıkvearkaplanıolmayanbiranlatma, dinlemevetartışmasürecidir bu.
Eğitimveöğretimsüreçleriaçısındanalınankararlarınveuygulamalarınzamanındagerçekleşmesi, akademikprogramların/müfredatınvezenginleştirilmişiçeriklerinsorunsuzaktarımıvepaylaşımıöğretmen, öğrenciveveliiletişiminigüçlükılmaktadır. Aynızamandailetişimsüreçlerikurumiçerisindegüvenliadımlaratılmasınıvealınankararlarınortakzemindeoluşarakuygulanmasınada katkısağlamaktadır.Buçerçevedeöğretimprogramlarınınoluşturulması, çeşitlendirilmesivegerektiğindedeğiştirilmesigibiöğretimsürecinietkinkılanuygulamalaröğrencivevelitarafındanbenimsenirvekabulgörür. Bu da yaratılanolumluokuliklimiileilgilidir.
Tecrübeilekazanılanbirikimlerin öğretmenlerigüçlendirdiğigörülmektedir. Akademikbirimlerin, öğretmenlerinhizmetiçieğitimleryoluileedindikleribirikimlerininönünüaçmakonlarınyetkinlikleriniartırmaköğrenciveveligözünde de anlamvedeğerligörülmektedir. Öğretmenlerihizmetiçieğitimleryoluilegüçlendirmek iletişimstratejileriaçısından da önemlibirkazanımdır. Güvenduygusunugeliştirirvepekiştirir.

Eğitimde Yönetim ve İletişim Becerilerinin Önemi

Alpaslan Dartan – Eğitim Yöneticisi / PDR Danışmanı

Eğitim alanında iç içe geçmiş sorunlar yumağı içerisinde uzun zamandır eğitimin yönetimi konusunda belirli aralıklarla kendi gözlemlerimi notlar halinde bir araya getirmeye çalışıyorum. İyi bir okul yöneticisinin becerileri ve yetkinlikleri konusunda çok fazla yayına rastlamak mümkün. İnternet ortamında erişebildiğiniz bilimsel makalelerin sayısı oldukça fazla, bununla beraber alanda bu işi fiilen yapmış pek çok eğitim yöneticisinin anılarını, deneyimlerini dile getirdikleri kitapları, dergilerde yayınlanmış görüşlerini bulabilirsiniz. Bu sözlerle geçen artı eğitim dergisinde eğitimde yönetim adına deneyimlerimi ara ara bu köşede yazacağımı ifade etmiştim. Bu sayıda özellikle bir hizmet alanı olarak okul ortamında insani ilişkilerin bir yöneticinin en önemli yetkinlikleri arasında gördüğümü yazmak istedim.
Okul yöneticilerinin bilgi, beceri ve davranışları başta öğrenci, veli ve öğretmenler olmak üzere bu alanda çalışan herkes üzerinde etkili olmaktadır. Onsekiz milyona yakın öğrenci bir milyona yakın öğretmen ve toplumun neredeyse 2/3’ünü oluşturan bir halk kesimi eğitim ile ilgili iken eğitimin can bulduğu okullar ve bu okulları yöneten yöneticilerin belirli yeterlilik alanlarına ve yetkinliklere sahip olması bir beklentidir elbet. Yeterlik, insanın bir davranışı yapmak için gereken bilgi ve beceriye sahip olmasıdır, içinde de yer aldığı gibi yeterlikten söz edince de iki temel öğeden söz ediliyor burada bilgi ve beceri kavramlarından.
Teknik ve kavramsal becerilerle beraber insani ilişiklerin önemli olduğu tüm yönetim süreçlerinde ve özellikle de eğitim alanında süreç yönetiminin en temel belirleyicilerinden birisinin iletişim becerisi ve yetkinliği olduğunu düşünüyorum.İletişim becerilerinin sorun çözmede, kriz yönetiminde ve olumlu okul iklimi yaratılmasında önemli olduğunu düşünürken etkili okul yöneticilerinin olmak, bilmek ve yapmak sözcükleriyle birbirini tamamlayan özelliklere sahip olmalarının iletişim becerilerinin gelişmesine de katkı sağlamaktadır.
Sartre ‘sözcüklerdolusilahlardır’ diyor. Bıçağıcerrahınelineverirsenizşifa, celladınelineverirsenizölümgetirir. Eğitim yöneticisinin yetkinliği mesleğinin pek çok alt konularını iyi bilmesine ve bildiklerini uygulayabilecek motivasyona sahip olması ile ilgilidir. Bu motivasyonel süreç bilgi birikiminin yanında eğitim hizmetinin verildiği tüm paydaşlar açısından önemli bir itici güçtür. İletişim becerileri de bu gücün en etkili olanıdır.
Eğitimyöneticileri ne kadarfarkındadırlarbilmemamakendilerinebağlıtümçalışanlarınaslındaiçselolaraküstlerindenbeklediğitutumvedavranışlartümününneredeysehemenhemenaynıdır. Genel müdür, okulmüdürü,  müdüryardımcısı, koordinatör, bölümbaşkanıya da zümrebaşkanı, uzmanlarya da öğretmenlerve/veyatümhizmetverenlertümbusaydığımekibinkendiuzmanlıkalanındabirüstündenbeklediğihepaynıdır, tıpkısınınaynısı. Uzmanıolduğualanileilgili (yaptığıişileilgili) yöneticilerimbenimgörüşlerimi de alsınvedeğerversin. Yöneticilerimileişiminsınırlarıçerçevesindeinsaniilişkilerkurabileyim. Bu ikihususinanınbireğitimkurumundaiçselmotivasyonunenönemliartılarındandır.
Elbettebuiletişimbecerileriçerçevesindeiyibiryönetici, okulundauygulamaveyönetimsüreçlerindebilgiakışınıhızlıvezamanındagerçekleştirilmesinisağlamalıdır. Öğretmen ya da çalışanlaralınankaralardanhaberdarolmuyorsaya da alınankararlarınsadeceuygulayıcısıoluyorlarsaiçiletişimdesıkıntıvardemektir. Her yönetimbasamağındailgiliyöneticiyegörüşbildirebilme, değergörmeveiletişimkurmakdurumundaolduğuherkesekolayulaşabilmeönemlibiriletişimiklimiyaratılmıştıranlamıtaşır. Bireğitimkurumunundışarıdakialgısınıeniyihangicümlelerleanlatmakgerekir? Bu okul, duyguluya da duygusuzmudur, buokuldüzenliya da yorucumudur, sıcak-samimiya da resmi-soğukveyagerginmidir? İştetümbudışalgıyıyaratanaslındakurumunyöneticilerininortayakoyduğututumvedavranışlardır.
Biryöneticiolarakkurumunuzdaçalışanlararasındakiiletişimtarzını, kurumdakihâkimdavranışmı (kurumsalkültür) belirleryoksaçalışanlarınbireyselyaklaşımlarımıbelirler? Bu soruyada verilecekolanyanıtlar da aslındayöneticilerinyaratmışolduklarıiklimileilgilidir. Okulyöneticilerinyönetmebiçimlerikurumiçerisindekiiletişimolgusunuetkiler mi? Ya da iletişiminöneminikavramışbiryönetimanlayışıçalışanlararasındaetkilibiriletişimkurulmasınınasılsağlar? Özellikleyöneticilerinbedendillerinikullanırkengöztemasıkurması, sestonunuiyiayarlayabilmesi, bedenduruşuv.b. özellikleriyleözenlivehassasolmalarıönemlidir. Buna bağlıolarakiletişimdiliolarakkarşısındakineöğrenci, öğretmenya da veliayırtetmedendeğervermesi, önemsemesiveiyibirdinleyiciolmasıönemlidir. Yöneticinintutumvedavranışlarıylakarşısındakinegüvenduygusuaşılamasıgerekir. Bunusağlamanınpekçokyolubulunabiliramaekibinekarşı her zaman tutarlıdavranmakveadilolmaköncelikligerekliliklerdendir.
İyibiriletişimyönetiminintemelindeçalışmaarkadaşlarınızdagüvenduygusuyaratmak, onlarıönemsemekkadaronlariçiniyibirdinleyiciolmak, onlaraönyargılıyaklaşmamakvetümküçümseyicidavranışlardanuzakdurmakda yatar. Dinleme, birkimseyehoşdavranmaktançokdahaötebirdurumdur, dinleme, diğerkişiylebirliktesağlıklıbirsonucaulaşabilmekiçinbilgitoplamayoluduraslında. Olduğunuzgibiolmakya da göründüğünüzgibiolmakilkeside önemlidir, güvenhissikolaykazanılmadığıgibiçokkolay da kaybedilebilirbirduygudur.
İnsanilişikleriyönetimidiraslındaokuldayönetim. İnanmadığınızve size çoktersgelenuygulamalarısavunmanızzorlaşır. Bu nedenlegenelgeçeruygulamalar içerisindeöğretmeniya da çalışanuzmanıuygulamalarkonusundaöncedenbilgilendirmekvealanuzmanıolarakgörüşlerinialmakönemlidirbirkurumyöneticisiiçin. Bu da ancakiyibiriletişimstratejisiilemümkündürelbet. Sade açıkvearkaplanıolmayanbiranlatma, dinlemevetartışmasürecidir bu.
Eğitimveöğretimsüreçleriaçısındanalınankararlarınveuygulamalarınzamanındagerçekleşmesi, akademikprogramların/müfredatınvezenginleştirilmişiçeriklerinsorunsuzaktarımıvepaylaşımıöğretmen, öğrenciveveliiletişiminigüçlükılmaktadır. Aynızamandailetişimsüreçlerikurumiçerisindegüvenliadımlaratılmasınıvealınankararlarınortakzemindeoluşarakuygulanmasınada katkısağlamaktadır.Buçerçevedeöğretimprogramlarınınoluşturulması, çeşitlendirilmesivegerektiğindedeğiştirilmesigibiöğretimsürecinietkinkılanuygulamalaröğrencivevelitarafındanbenimsenirvekabulgörür. Bu da yaratılanolumluokuliklimiileilgilidir.
Tecrübeilekazanılanbirikimlerin öğretmenlerigüçlendirdiğigörülmektedir. Akademikbirimlerin, öğretmenlerinhizmetiçieğitimleryoluileedindikleribirikimlerininönünüaçmakonlarınyetkinlikleriniartırmaköğrenciveveligözünde de anlamvedeğerligörülmektedir. Öğretmenlerihizmetiçieğitimleryoluilegüçlendirmek iletişimstratejileriaçısından da önemlibirkazanımdır. Güvenduygusunugeliştirirvepekiştirir.