Eğitim Tercihi

Türkiye’de Anadolu, Fen, Sosyal Bilimler, Anadolu Teknik-Meslek ve Anadolu İmam-Hatip liselerine geçiş Seviye Belirleme Sınavları (SBS) ile merkezi yerleştirme ile yapılıyor.

2007 yılından bu yana ilköğretim 6-7 ve 8. Sınıflarda 3 kez uygulanan SBS sonrasında adayların ayrı ayrı önce 100-500 aralığında SBS-6-7-8 ham sınav puanı hesaplanıyor. Ayrıca adayların 6-7-8 Yıl sonu Başarı Puanları (YBP) da her adayın YBP’si okulunun en iyi YBP’sine göre yine 100-500 aralığında hesaplanıyor. SBS Sınav Ham Puanı ve YBP birlikte 100-500 aralığında SBS-6-7-8 Sınıf Puanlarını (SP) oluşturuyor. SBS-6 SP’nin %25’i, 7’nin %35’i ve 8’in %40’ı alınarak da tercih ve yerleşme işlemlerinde kullanılan Ortaöğretim Yerleştirme Puanı (OYP) hesaplanıyor. 1.100.000 aday OYP puanına göre sıralanıyor ve Türkiye Başarı Sıraları oluşuyor.

Anadolu, Fen, Sosyal Bilimler, Anadolu Teknik-Meslek ve Anadolu İmam-Hatip liselerine OYP ile merkezi olarak öğrenci yerleştiriliyor. Özel Fen liselerinden ve özel liselerden bazılarına, okulun isteği doğrultusunda,  OYP ile merkezi öğrenci yerleştiriliyor. Ancak özellikle özel yabancı (Lozan Antlaşması gereği varlığını sürdüren ve yabancı uluslarca kurulmuş olan) liseler ve bazı özel Türk lise ve fen liseleri OYP ile merkezi yerleştirme ile öğrenci almak yerine, SBS-8 Ham Puanı ile ve ön kayıt sistemi ile öğrenci alıyor. 14’ü yabancı kolejde 1785 ve 85’i özel Türk lisesinde 3558 kontenjan için her yıl 30 bine yakın aday SBS-8 Sınav Ham puanı ile başvurularda bulunuyor. SBS-8 Sınav Ham Puanı ile alan özel liseler sisteminde, liseler önce taban puanlarını ilan ediyor ve puanı uygun olan adaylar ön kayıt yaptırıyor, sonra puanı ve sırası daha iyi olanların kesin kaydı yapılarak sistem tamamlanıyor.

Yerleştirme işlemi yapılan her sıralama sistemlerinde puanın yanı sıra adayların genel başarı sıraları da bildirilir. Bu, hem aynı puanı taşıyan adayların sıra ile ayrışması durumunu netleştirir hem de bir yıl önce en son giren öğrencinin puanı çok değişken olduğu için başarı sırası daha sağlıklı fikir vermesine olanak sağlar. Ancak, SBS sistemlerinin ilk uygulandığı 2007 yılından bu yana ne yazık ki OYP başarı sıraları veriliyorken, SBS-8 Ham puan sıraları verilmiyor. Aslında çok basit bir biçimde sonuç belgesine bir hane ekleyerek SBS-8 Sınav Ham Puanın yanına kolaylıkla Türkiye başarı sırası yazılabilecekken ısrarla yazılmıyor. Adaylar da verilmeyen bu sıraları çok da sağlıklı olmayacak biçimde kulaktan dolma başka aday bilgililerinden öngörmeye çalışıyor.

2012 yılına kadar, doğrudan başarı sırası verilmese de, adayların SBS-8 Ham Sınav puanı başarı sıraları Özel Okullar Derneği aracılığıyla kayıt yapılacak liselere veriliyor ve isteyen adaylara bu bilgiler şifaen veriliyordu. Bu yıl bu işlemin de yapılmayacağı duyuruldu.

Özel yabancı kolejler ve özel Türk liseleri de MEB’e bağlı Türkiye’nin okullarıdır. Bu okulları tercih edecek adayların SBS-8 Ham puan başarı sıralarını bilmek en doğal hakları. MEB bu sıraları ilk açıklandığında sonuç belgesinde kolaylıkla yer verebilir. Bu adayların lise tercihlerini ve girip giremeyecekleri öngörülerini daha sağlıklı yapmalarını sağlayacaktır.

Oktay Aydın

Uzm. Psikolojik Danışman

TPDR –İstanbul Yönetim Krl. Üyesi